Transakcje z podmiotami niezarejestrowanymi na potrzeby VAT

Prawo do odliczenia podatku naliczonego jest podstawowym i fundamentalnym prawem podatnika, wynikającym z konstrukcji podatku od towarów i usług jako podatku od wartości dodanej.
Jednakże, Ministerstwo Finansów coraz częściej unika odpowiedzi na pytania podatników związane z dokonywaniem transakcji z podmiotem niebędącym czynnym podatnikiem VAT i przyznaniem prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z otrzymaną fakturą sprzedażową.
 

Prawo do odliczenia podatku VAT naliczanego

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, przedsiębiorcy będącemu czynnym podatnikiem VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Przy tym, kwotę podatku naliczonego stanowi właśnie suma kwot podatku wynikająca z faktur otrzymanych przez podatnika od dostawcy towarów lub świadczeniodawcy usług.
 

Niedopatrzenie podatnika

Obecnie podatnicy niejednokrotnie orientują się, że ich kontrahent – wystawca faktury VAT – nie był zarejestrowany lub został wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT.
Konsekwentnie do Krajowej Informacji Skarbowej coraz częściej spływają wnioski o wydanie interpretacji prawa podatkowego w zakresie w jakim podatnikowi temu wciąż przysługuje prawo do odliczenia.
 

WARTO WIEDZIEĆ

Jeżeli podatnik działając w dobrej wierze, dokona transakcji z kontrahentem nie będącym czynnym podatnikiem VAT, to z tytułu faktur otrzymanych od tego kontrahenta nie będzie mu przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.
 

 
Podatnicy powołują się na fakt, że pomimo braku statusu czynnego podatnika VAT kontrahenta:

• otrzymane faktury dokumentują rzeczywiste transakcje,
• spełniają wszystkie wymogi formalne, oraz że
• nabyte towary mają związek ze sprzedażą opodatkowaną,

a przede wszystkim, że nie sama transakcja, czy też kontrahent nie wzbudzał żadnych podejrzeń w zakresie możliwego nadużycia prawa.
 

Odmowa oceny

Organy podatkowe, odmawiają jednak wydania interpretacji w tego typu sprawach powołując się na konieczność dogłębnego zbadania sprawy i okoliczności transakcji. Czynności te nie należą jednak do kompetencji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
 

Przedstawienie stanu faktycznego

Najważniejsze jest jednak jak najpełniejsze przedstawienie zaistniałego stanu faktycznego, a przy tym jednoznaczne wskazanie, że nie wystąpiły jakiekolwiek okoliczności, w związku z którymi podatnik mógł podejrzewać, że transakcja stanowi nadużycie podatkowe w celu uzyskania korzyści majątkowej lub były elementem działań służących obejściu przepisów prawa.
Niestety, jeśli organy podatkowe zdecydują się ocenić zaistniałe zdarzenie to, dotychczas odmawiały prawa do odliczenia odwołując się do należytej staranności.
Organy podatkowe stoją na stanowisku, że podatnik nie może skutecznie powoływać się na okoliczności, że nie wiedział, że transakcje zawierane z kontrahentem stanowią nadużycie podatkowe, a w konsekwencji, w przypadku braku dołożenia należytej staranności podatnika nie chronią zasady neutralności i proporcjonalności podatku VAT.
 

Odmowa prawa do odliczenia

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w najnowszych interpretacjach podatkowych za kluczowe przyjmuje weryfikację kontrahenta.
Jeśli podatnik, w ramach tzw. minimum należytej staranności, nie poczynił żadnych kroków, mających na celu sprawdzenie zawczasu podmiotu, z którym nawiązał współpracę wówczas prawo do odliczenia podatku naliczonego nie może przysługiwać.
Zdaniem organów podatkowych prawo do odliczenia nie dotyczy podatku, który jest należny wyłącznie z tego powodu, że został wykazany na fakturze.
Dysponowanie przez nabywcę fakturą wystawioną przez zbywcę stanowi jedynie formalny warunek skorzystania z tego uprawnienia, jednak aby powstało prawo do odliczenia, u wystawcy faktury podatek VAT musi być wymagalny, co oznacza, że powstał obowiązek podatkowy z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz powstała także podstawa opodatkowania z tytułu zrealizowania jednej z czynności podlegających opodatkowaniu VAT.
W ocenie organów sam fakt rzeczywistego wykonania usługi lub dostawy towarów nie jest wystarczający.
 

WARTO WIEDZIEĆ

W przypadku, gdy faktury zostały wystawione przez podmiot niebędący podatnikiem podatku VAT, to zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a ustawy o VAT, nabywca usługi lub towaru nie ma prawa do odliczenia wynikającego z nich podatku naliczonego.
Wówczas transakcja uznawana jest za pozorną i dokonaną z podmiotem „nieistniejącym” nawet, jeśli do niej rzeczywiście doszło.
 

Kontrahent w trakcie rejestracji VAT

 Zaznaczenia jednak wymaga, że zgodnie z najnowszym stanowiskiem Ministerstwa Finansów brak zarejestrowania dostawcy towaru, czy też usługodawcy jako podatnika VAT czynnego w związku podejmowanymi przez niego działaniami w procesie rejestracji, jako taki nie pozbawia nabywcy prawa do odliczenia podatku naliczonego, o ile jednocześnie nie pojawiają się wątpliwości odnośnie kontrahenta i dokonywanej transakcji.
 

Porada praktyczna

Podatniku, przystępując do transakcji z kontrahentem warto zweryfikować, czy podmiot ten jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Weryfikacja ta nie może ograniczać się wyłącznie do nowych kontrahentów, albowiem dotychczasowi dostawy towarów lub świadczeniodawcy usług moli zostać wykreśleni z rejestru VAT.
Sprawdzenie informacji, jedynie na podstawie wpisu do KRS lub CEiDG może się okazać niewystarczające, organy podatkowe zwracają uwagę na rzeczywiste prowadzenie działalności, prowadzenie biura lub magazynu, a także czy dana transakcja mogła wzbudzać podejrzenie obejścia prawa podatkowego.
 

Podsumowanie

Sam fakt posiadania faktury zakupowej nie uprawnia do odliczenia podatku VAT naliczonego.
Decydującym jest powstanie obowiązku podatkowego z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz powstanie podstawy opodatkowania z tytułu zrealizowania jednej z czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Ten jednak nie powstaje jeżeli transakcja była pozorna.

Podstawa:

1. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 6 lipca 2017 r., 0111-KDIB3-2-4012.118.2017.1.ASZ
2. odpowiedź MF z dnia 17 października 2017 r., (DPP8.054.10.2017.WCX) na interpelację poselską 15666 z dnia 27 września 2017r.