Spełnia się czarny scenariusz dla przedsiębiorców – nowy projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych
W dniu 5 września 2018 r. na stronie RCL pojawiła się najnowsza wersja głośnego projektu ustawy, która przewiduje surowe zasady ponoszenia odpowiedzialności przez podmioty zbiorowe (w tym np. spółki prawa handlowego). Niestety, zgodnie z oczekiwaniami, w najnowszym projekcie, utrzymane zostały niemalże wszystkie przepisy pozwalające na prowadzenie postępowań i nakładanie drakońskich kar na podmioty zbiorowe.
Główne założenia projektu:
- Podmioty zbiorowe (np. spółki) będą ponosiły odpowiedzialność za czyny zabronione wynikające z działania lub zaniechania ich organów lub członków organów.
- Podmioty zbiorowe będą odpowiadać również za czyny zabronione popełnione m.in. przez swoich pracowników, inne osoby działające w ich imieniu lub w ich interesie oraz kontrahentów lub podwykonawców – jeżeli osiągnęły z tego tytułu choćby pośrednio korzyść majątkową.
- W ustawie nie ma wymogu, aby odpowiedzialność podmiotu zbiorowego była uzależniona od uprzedniego skazania osoby działającej w imieniu lub na rzecz podmiotu. Co więcej, postępowania wobec osoby fizycznej i podmiotu zbiorowego mogą toczyć się równolegle.
- Z odpowiedzialnością będziemy mieli również do czynienia, jeżeli czyn zostanie popełniony w związku z „ruchem przedsiębiorstwa”, choćby nie ustalono, sprawcy czynu.
- Ustawa nakłada ponadto obowiązek wprowadzenia systemu zgłaszania nadużyć i ochrony tzw. sygnalistów (whistleblowing)
- Katalog kar przewidzianych w ustawie obejmuje przede wszystkim kary pieniężne (nawet do 30 mln PLN) oraz rozwiązanie, bądź likwidację podmiotu zbiorowego.
- Ustawa zawiera również szeroki katalog środków karnych, obejmujących m.in. przepadek korzyści majątkowych, zakaz promocji i reklamy, zakaz prowadzenia danego rodzaju działalności, zakaz korzystania z dotacji i subwencji oraz zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne.
- Oprócz kar i środków karnych, przewidziane zostały również rozbudowane środki zapobiegawcze, takie jak zabezpieczenie majątkowe, ustanowienie zarządu przymusowego, wstrzymanie dotacji, czy też zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne w trakcie trwania postępowania.
Co ważne, przesłanką wyłączającą odpowiedzialności i pozwalającą na uniknięcie surowych kar ma być zachowanie tzw. należytej staranności, która powinna przejawiać się przede wszystkim poprzez wprowadzenie wewnętrznych norm i procedur, czyli mówiąc w skrócie, ustawa nałoży na przedsiębiorców obowiązek wprowadzenia nowych systemów zachowania zgodności (tzw. compliance). Z uwagi na przyspieszenie prac legislacyjnych, możemy spodziewać się, że ustawa wejdzie w życie jeszcze w 2018 r. Projekt można znaleźć na stronie RCL: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12312062/katalog/12511889#12511889