Raportowanie schematów podatkowych (MDR) – komentarz w Rzeczpospolitej

Raportowanie schematów podatkowych – kolejne narzędzie organów podatkowych w walce z optymalizacją
Obowiązek raportowania schematów podatkowych jest wynikiem implementacji dyrektywy DAC6. Pierwsze schematy zostaną zgłoszone już 31 stycznia 2019 roku. Celem wdrożenia obowiązku raportowania schematów jest uszczelnienie systemu podatkowego i ograniczenie wykorzystywania przez podatników różnych form optymalizacji podatkowych.
Polskie przepisy, a treść dyrektywy
Polska jest pierwszym krajem, który zdecydował się na implementację przepisów dyrektywy już od 2019 roku, w większość krajów UE przepisy zaczną obowiązywać dopiero od 1 lipca 2020 roku.
Polskie przepisy mają znacznie szerszy zakres w porównaniu z dyrektywą DAC6. Zgłaszaniu będą podlegać zarówno transgraniczne, jak i krajowe schematy podatkowe, a zakresem zgłaszania objęte zostaną również schematy dotyczące podatku VAT.
Dodatkowo, polskie przepisy rozszerzyły katalog cech rozpoznawczych, a obowiązek zgłoszenia schematu nie zawsze musi być związany z osiągnięciem przez podatnika korzyści podatkowej.
Wprowadzone przepisy mają charakter retrospektywny, a to oznacza, że zgłoszeniu podlegać będą również schematy wdrożone po 1 listopada 2018 roku (schematy krajowe) oraz po 25 czerwca 2018 roku (schematy transgraniczne).
Definicja schematu podatkowego, czyli co podlega obowiązkowemu zgłoszeniu?
Zgodnie z treścią Ordynacji podatkowej, przez „schemat podatkowy” należy rozumieć uzgodnienie, które:

• spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą,
• posiada szczególną cechę rozpoznawczą lub
• posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.

W uzasadnieniu znajdujemy informację, że schemat podatkowy może być rozwiązaniem intelektualnym, wypracowanym w oparciu o znajomość przepisów prawa podatkowego i praktykę jego stosowania. Bardzo szeroki zakres definicji, użycie przez ustawodawcę licznych pojęć nieostrych w definiowaniu poszczególnych cech rozpoznawczych może powodować, że w praktyce za schemat podatkowy będzie można uznać liczne transakcje realizowane w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, nawet jeżeli możliwość osiągnięcia korzyści podatkowej nie była czynnikiem determinującym dokonanie transakcji.
Podmioty zobowiązane do raportowania
Podmiotami zobowiązanymi do raportowania schematów podatkowych będą:

• promotorzy, tj. podmioty które opracowują, oferują, udostępniają lub wdrażają uzgodnienie lub zarządzają wdrażaniem uzgodnienia.

Zgodnie ze wskazaną powyżej definicją, do raportowania schematów będą zobowiązani m.in. doradcy podatkowi, adwokaci, radcy prawni doradzający klientom.

• wspomagający, tj. podmioty, które udzielają, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia;

Do podmiotów wspomagających mogą zostać zakwalifikowane m.in. księgowi, dyrektorzy finansowi, biegli rewidenci, notariusze.

• korzystający, tj. podmioty którym udostępniane jest lub u których wdrażane jest uzgodnienie, lub które są przygotowane do wdrożenia uzgodnienia lub dokonały czynności służącej wdrożeniu takiego uzgodnienia (co do zasady podatnicy).

Obowiązek raportowania schematu będzie w pierwszej kolejności spoczywać na promotorze. Jeżeli promotor nie wykona obowiązku w terminie, obowiązek raportowy będzie musiał wykonać sam korzystający.
Korzystający będzie również zobowiązany do samodzielnego zgłoszenia schematu podatkowego, jeżeli promotor nie zgłosi schematu z uwagi na ciążący na nim obowiązek dochowania tajemnicy zawodowej, jak również w sytuacji, gdy dane uzgodnienie zostało opracowane samodzielnie przez korzystającego (bez pomocy promotora).
Jakie dane zostaną przekazane urzędom skarbowym?
Zakres informacji, które będzie należało przekazać organom podatkowym obejmuje m.in.:

• dane korzystającego (podatnika);
• streszczenie opisu uzgodnienia stanowiącego schemat podatkowy;
• opis działalności gospodarczej, do której ma zastosowanie schemat;
• wyczerpujący opis uzgodnienia stanowiącego schemat podatkowy;
• wartość korzyści podatkowej, jeżeli występuje.

Raportowanie będzie odbywać się w sposób elektroniczny z wykorzystaniem formatu XML (podobnie jak JPK).
Dodatkowo, podmiot, który dokona w okresie rozliczeniowym czynności będących elementem schematu lub uzyska związaną z tym korzyść będzie zobowiązany do złożenia organowi podatkowemu stosownego oświadczenia w terminie złożenia deklaracji podatkowej. Oświadczenie w tym zakresie będą składać wszyscy członkowie zarządu podatnika pod groźbą odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Sankcje
Niewywiązanie się z obowiązku raportowania będzie stanowić czyn zabroniony na gruncie KKS, zagrożony karą grzywny do 720 stawek dziennych. Obecnie ponad 20.000.000,00 PLN.
Dodatkowo, promotorzy oraz podmioty zatrudniające promotorów lub faktycznie wypłacające im wynagrodzenie, których przychody lub koszty przekroczyły w poprzednim roku obrotowym kwotę 8.000.000,00 PLN zobowiązani będą do wdrożenia wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych. Niewdrożenie procedury może wiązać się z sankcją finansową do 10.000.000,00 PLN.
Jak przygotować się na zmiany?
Biorąc pod uwagę bardzo szeroki zakres przepisów oraz możliwość uznania za schemat podatkowy licznych transakcji i działań realizowanych przez podatników, w celu maksymalnego ograniczenia ryzyka związanego z sankcjami karnymi oraz kontrolami podatkowymi, podatnicy powinni dokonać audytu realizowanych transakcji pod kątem możliwości uznania ich działania za schemat oraz opracować dostosowane do ich działalności wewnętrznej procedury w zakresie identyfikowania oraz zgłaszania schematów.