Należyta staranność w VAT – wyrok TSUE C-537/22
Organ podatkowy weryfikując prawo odliczenia podatku VAT, nie powinien wymagać od podatnika, by dokonywał on kompleksowych i dogłębnych weryfikacji dotyczących swego kontrahenta – stwierdził TSUE w wyroku z dnia 11 stycznia 2024 r. w sprawie C-537/22.
TSUE w przytoczonym orzeczeniu rozstrzygał w sprawie odmowy prawa do odliczenia podatku VAT wykazanego na fakturach dokumentujących transakcję między dwoma przedsiębiorcami. Organ podatkowy ustalił, że dostawca towarów nie prowadził rzeczywistej działalności gospodarczej i nie wywiązał się ze swoich zobowiązań podatkowych (nie dopełnił obowiązków w zakresie deklaracji i zapłaty VAT). Ponadto, członek zarządu tego przedsiębiorstwa, osadzony w zakładzie karnym zaprzeczył jakoby wystawił jakąkolwiek fakturę i utrzymywał korespondencję z nabywcą towarów. Wobec tego, organ podatkowy stwierdzając, że faktury dokumentujące transakcje nie są wiarygodne, odmówił nabywcy prawa do odliczenia podatku VAT. Uzasadnił to tym, że nie dołożył on należytej staranności przy wykonywaniu działalności, zwłaszcza nie zasięgnął niezbędnych informacji na temat rzeczywistej tożsamości dostawcy i przestrzegania przez niego zobowiązań podatkowych.
W omawianym wyroku TSUE wskazał, że prawa do odliczenia można odmówić, gdy:
- podatnik powołuje się na nie w sposób stanowiący oszustwo lub nadużycie,
- podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że transakcja, w której uczestniczy związana jest z oszustwem (brak należytej staranności).
TSUE podkreślił, że to organy podatkowe są zobowiązane wykazywać w sposób należyty istnienie obiektywnych przesłanek umożliwiających stwierdzenie, że podatnik dopuścił się oszustwa lub też wiedział bądź też powinien wiedzieć, że transakcja stanowiąca podstawę prawną do odliczenia podatku VAT wiązała się z oszustwem. Wobec powyższego, w przypadku wystąpienia znamion oszustwa po stronie kontrahenta, organy podatkowe mają prawo wymagać od podatnika dochowania należytej staranności.
Należyta staranność podatnika i środki, za pomocą których powinien dążyć on do weryfikacji czy uczestniczy w transakcji powiązanej z oszustwem, zależą jednak od tego czy istnieją przesłanki pozwalające podatnikowi podejrzewać istnienie nieprawidłowości lub oszustwa. Natomiast, jak już zostało wspomniane, nie może to polegać na dokonywaniu kompleksowych i dogłębnych weryfikacji, które należą do kompetencji organów podatkowych.
Oznacza to, że od podatnika nie można wymagać większej staranności, aniżeli wynika to z okoliczności danej sprawy. Środki, które podatnik powinien powziąć nie mogą podważać kompetencji organów podatkowych, zatem nie mogą zobowiązywać podatnika do przeprowadzenia czynności, które co do zasady nie należą do jego obowiązków. W szczególności organ nie może wymagać, aby podatnik chcący skorzystać z prawa do odliczenia VAT był zobowiązany do weryfikacji czy jego kontrahent wypełnił narzucone na niego obowiązki dotyczące złożenia deklaracji i zapłaty podatku VAT.
W konsekwencji TSUE w swoim wyroku wskazał, że odmowa prawa do odliczenia z powodu niedołożenia przez podatnika należytej staranności jest co prawda możliwa, ale dopiero po spełnieniu szeregu warunków, tj. między innymi pod warunkiem, że:
- to na organie ciąży obowiązek wykazania w sposób prawnie wymagany, obiektywnych okoliczności pozwalających na stwierdzenie, że dany podatnik dopuścił się oszustwa w zakresie podatku VAT lub wiedział bądź powinien być o takim oszustwie wiedzieć,
- na podatnika nie zostały nałożone obowiązki przeprowadzenia kompleksowych i dogłębnych weryfikacji jego kontrahenta,
- organy podatkowe nie wymagały od podatnika przeprowadzenia czynności, które co do zasady nie należą do jego obowiązków, lecz do kompetencji organu podatkowego.
Wyrok jest korzystny dla podatników, których prawo do odliczenia VAT od zakupów jest kwestionowane pod zarzutem niedochowania należytej staranności w weryfikacji kontrahenta. Może stanowić użyteczne narzędzie podczas dyskusji z polskimi organami podatkowymi.
#vat #nalezytastarannosc #wyrokTSUE #odliczenievat
