Uchwała 7 sędziów NSA w sprawie wykreślenia z listy podatników VAT czynnych

Obowiązujący od 1 stycznia 2017 roku w ustawie od towarów i usług przepis art. 96 ust. 9 nadał naczelnikom urzędów skarbowych umocowanie do wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT czynnych. Co istotne, zgodnie z przepisem skreślenie może zostać dokonane bez informowania o tym podatnika. Zagadnienie to wzbudziło niepokój podatników. Orzecznictwo sądów administracyjnych nie było jednolite, a finalnie wątpliwości zostały rozwiane dopiero w drodze uchwały 7 sędziów NSA.

W tym zakresie ustawa przewiduje, że naczelnik urzędu skarbowego wykreśla podatnika bez konieczności zawiadomienia, jeżeli: 

• podatnik nie istnieje; 
• mimo podjętych prób, nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem lub jego pełnomocnikiem; 
• dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą; 
• podatnik lub jego pełnomocnik nie stawiają się na wezwania organów podatkowych; 
• posiadane przez organ informacje wskazują, że podatnik dopuszcza się wyłudzeń skarbowych; 
• sąd, na podstawie odrębnych przepisów, orzekł zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. 

Wykreślenie przedsiębiorcy z listy podatników VAT czynnych de facto może mieć dla niego praktyczne konsekwencje. Wiąże się to między innymi z brakiem możliwości dokonywania odliczeń podatku naliczonego. 

Organy skarbowe uważają, że skreślenia dokonywane są w ramach czynności materialno-technicznej, która co do zasady nie wymaga decyzji podatkowej. Oczywiście jest to stanowisko niekorzystne z perspektywy podatnika, który może przestać figurować w rejestrze podatników VAT czynnych jednocześnie nie będąc o tym poinformowanym. Stanowisko fiskusa znalazło swoje poparcie w części doktryny orzeczniczej sądów administracyjnych. Taką wykładnię za prawidłową uznano 23 listopada 2021 roku w wyroku WSA w Łodzi (sygn. I SA/Łd 662/21). 

Odrębny pogląd na tę materię prezentowali podatnicy.  Ich zdaniem, wykreślenie z rejestru niesie ze sobą zbyt daleko idące i poważne dla podatnika konsekwencje, by dokonywać go w ramach czynności materialno-technicznej. Taka argumentacja spotkała się z akceptacją sądów administracyjnych, między innymi w wyroku z dnia 26 września 2019 roku (sygn. III SA/Wa 314/19) i z dnia 6 grudnia 2018 roku (sygn. I SA/Sz 579/18). 

W związku z rozbieżną wykładnią przepisów na poziomie rozstrzygnięć sądów administracyjnych, problemowe zagadnienie stało się przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego. Poszerzony skład 7 sędziów wyraził swoje stanowisko w uchwale z dnia 23 października 2023 roku (sygn. I FPS 3/23). NSA stoi na stanowisku, że dosłowne brzmienie przepisu wskazuje na możliwość wykreślenia podatnika bez konieczności poinformowania go o tym fakcie. Sędziowie wskazują, że tak bezpośredni zapis o możliwości braku zawiadomienia oznacza, że nie jest konieczne prowadzenie formalnego postępowania i wykreślenie na mocy wydanej odrębnej decyzji. 

#vat #podatnikczynny #rejestr #nsa