Wydatki na pomoc przekazywaną bezpośrednio obywatelom Ukrainy można zaliczyć do kosztów podatkowych.
Stanowisko takie zajął Wojewódzki sąd Administracyjny w Warszawie wskazując w przełomowym dla podatników wyroku, że wydatki na rzecz uchodźców z Ukrainy ponoszone w ramach programów społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) pozostają w związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów i mogą mieć wpływ na wielkość osiąganych przychodów.
Wyrok jest niezwykle istotny dla firm, które zaangażowały się finansowo we wsparcie obywateli Ukrainy, kierując pomoc bezpośrednio do osób zainteresowanych bez pośrednictwa organizacji lub podmiotów wymienionych w art. 38w ustawy o CIT (tj. organizacje pożytku publicznego, samorządy itd.).
Spółka, podobnie jak wiele innych firm, zaangażowała się w pomoc obywatelom Ukrainy. W tym celu podjęła decyzję o wdrożeniu projektu obejmującego szereg działań mających na celu pomoc osobom pozostającym w Ukrainie jak i uchodźcom z Ukrainy, takich jak:
- zapewnieniu nieodpłatnie lokali mieszkalnych,
- opłaceniu korepetycji z języka polskiego dla dzieci,
- opłaceniu pomocy psychologicznej,
- opłaceniu pomocy lekarskiej i stomatologicznej,
- zapewnieniu nieodpłatnej pomocy prawnej,
- organizacji wspólnych posiłków z uchodźcami z Ukrainy,
- organizacji transportu z granicy,
- przekazaniu środków higieny osobistej,
- przekazaniu podstawowych produktów spożywczych,
- przekazaniu ubrań, śpiworów, koców itp. artkułów pierwszej potrzeby.,
- inne świadczenia mające na celu zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych, socjalnych i społecznych uchodźców z Ukrainy.
Spółka wskazała, że pogram wpisuje się w podstawowe założenia jej funkcjonowania poza oczywistym uzasadnieniem moralnym opiera się na czterech następujących podstawowych filarach:
1. Uwzględnienie w strategii prowadzenia działalności interesu społecznego, implementacja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) do strategii zarządzania, co zawiera w sobie konieczność dbania o interes wspólny, uwzględnianie potrzeb różnych grup społecznych. Program pomocy uchodźcom z Ukrainy oraz osobom pozostałym na Ukrainie stanowi kwintesencję działań z zakresu CSR, dowodzi odpowiedzialności Spółki i jej zaangażowania w działania istotne dla społeczności.
2. Employer branding, promocja Spółki jako odpowiedzialnego i dobrego pracodawcy.
3. Działania zapobiegające konfliktowi zbrojnemu, ograniczające jego negatywny wpływ na środowisko gospodarcze, a w konsekwencji również prowadzące do zabezpieczenia źródła przychodów Spółki.
4. Działania marketingowe, mające na celu promocję Spółki.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił stanowisko Spółki, wskazując, m.in. że:
- „Działania na rzecz uchodźców z Ukrainy z całą pewnością wpisują się w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR).”
- „Wydatki ponoszone przez skarżącego w ramach CSR nie są darowizną wyłączoną z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust 1 pkt 14 ustawy o CIT, bowiem brak jest – po stronie skarżącego causa donandi, tj. chęci obdarowania innego podmiotu kosztem swego majątku bez oczekiwania na osiągnięcie jakiejkolwiek korzyści z tego tytułu.”
- „Wydatków na tzw. CSR, czyli związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu nie można uznać za koszty reprezentacji”.
- „Podjęcie działań informacyjnych podniesionych wydatków z tym związanych wpłynie na zwiększenie popularności skarżącego i jego produktów, a w konsekwencji może realnie przyczynić się do zwiększenia obrotów.”
Podkreślić należy, że niewątpliwie korzystny wyrok WSA w Warszawie nie oznacza w żadnym wypadku, że automatycznie każda pomoc przekazywana bezpośrednio na rzecz obywateli Ukrainy pozwoli na oszczędności podatkowe związane z zaliczeniem wydatków na ten cel do kosztów podatkowych. W przedmiotowej sprawie, Spółka zdecydowała o wdrożeniu całego programu, pakietu działań na rzecz obywateli Ukrainy w ramach działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). Spółka podkreśliła, że program wpisuje się w podstawowe założenia jej funkcjonowania oraz jej podejścia do problemu uchodźców i konfliktu zbrojnego oraz bardzo szeroko opisała w jaki sposób działania CSR wpłyną pozytywnie na jej przychody poprzez promocję marki, dbałość o atrakcyjność Spółki jako pracodawcy, reklamę w social mediach.
Społeczna odpowiedzialność biznesu jest związana z odpowiedzialnością przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo, to strategia zarządzania, zgodnie z którą przedsiębiorstwa w swoich działaniach dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne, aspekty środowiskowe, czy relacje z różnymi grupami interesów. Implementacja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) do strategii zarządzania zawiera w sobie konieczność dbania o interes wspólny i uwzględnianie potrzeb różnych grup społecznych. CSR ma na celu budowanie pozytywnego obioru danego podmiotu w społeczeństwie. Zaufanie konsumentów, obywateli ma w przyszłości przełożyć się na osiągnięcie celów finansowych, a więc powiększenie przychodów. Co istotne podatnik chcący udokumentować swoje działania w tym zakresie powinien dysponować opracowaną strategią i planem działania w zakresie CSR a także informować o tych działaniach przykładowo w Internecie czy social mediach.
Na ten aspekt zwrócił uwagę również Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazując, że „(…) działania strony związane z realizacją projektu są motywowane także osiągnięciem określonych, własnych celów – ukazanie się jako podmiotu realizującego działania społeczne skarżącego. Ekwiwalentem, który strona uzyskuje w zamian za nieodpłatną realizację projektu, są pozytywne efekty, które tego rodzaju działanie wywołała np. ukazanie Wnioskodawcy, jako podmiotu zaangażowanego w problemy społeczne.”
Oczywiście w celu zaliczenia wydatków do kosztów poza koniecznością udokumentowania aspektów CSR należy odpowiednio udokumentować ponoszone wydatki. W przedmiotowej sprawie, Spółka wskazała, że będzie posiadała dokumenty potwierdzające jakiej pomocy udzieliła, jakie wydatki związane z udzieloną pomocą poniosła, a także komu pomoc została przekazana. Również tę kwestię podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zaznaczając, że nie bez znaczenia pozostaje weryfikowalność wydatków.
Końcowo należy dodać, że termin CSR nie posiada definicji legalnej, aspekty podatkowe działań w tym zakresie również nie zostały w żaden sposób uregulowane, a podejście organów i sądów do tej kwestii jest niejednolite.
Biorąc pod uwagę złożoność zagadnienia oraz jego specyfikę wydaje się jednak, że nie należy liczyć na kompleksowe i zgodne z oczekiwaniami przedsiębiorców oraz duchem CSR uregulowanie ustawowe tej materii. Ocena czy działania prowadzone przez podatnika wpisują się w ramy CSR uzależniona jest od szeregu czynników indywidualnych i musi podlegać każdorazowo odrębnej ocenie. Jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w przedmiotowej sprawie „działalność tego typu nie w każdej sytuacji będzie korzystnie wpływać na wizerunek firmy, może pozostać po prostu bez znaczenia przez wzgląd na rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej.”
W konsekwencji Spółkom, które prowadzą działalność CSR pozostaje uzyskanie zabezpieczenia w postaci indywidualnej interpretacji a w ostateczności walka o korzystne rozstrzygnięcie na drodze skargi do sądu administracyjnego.
Wyrok WSA w Warszawie z 18 maja 2023 r. sygn. akt III SA/Wa 2531/22 (nieprawomocny).
