System dobrowolnych poleceń
Każda firma, to przede wszystkim ludzie – zarząd, pracownicy i podwykonawcy. W wielu branżach od lat funkcjonuje jednak rynek pracownika, to znaczy łatwiej jest znaleźć pracę niż pracownika. Dlatego każda możliwość znalezienia chętnego do pracy jest na wagę złota. Jednocześnie można to wykorzystać do wprowadzenia dodatkowej gratyfikacji, która może być rozliczana w bardziej korzystny sposób niż wynagrodzenie.
Aby znaleźć pracownika można dać ogłoszenie, zgłosić się do pośrednika lub wprowadzić system dobrowolnych poleceń. Oczywiście są też inne możliwości, ale my skupimy się na tym systemie.
Każdy podmiot może wprowadzić wewnętrzną zasadę (np. w formie zarządzenie lub uchwały) na mocy której pracownik lub inna osoba, która poleci chętnego do pracy, a ten przepracuje określony czas (np. 3 miesiące, rok itp.) otrzyma dodatkową gratyfikację (np. 1000 zł). I tu pojawia się pytanie: czy taka gratyfikacja stanowić będzie dla pracownika przychód ze stosunku pracy?
Gdyby program był skierowany wyłącznie do pracowników, więcej przemawia za uznaniem, że jest to przychód pracowniczy, co oznacza chociażby konieczność zapłaty składek ZUS. Nawet jednak w tym przypadku można mieć wątpliwości.
Inaczej będzie wyglądała sytuacja, gdy z programu mogą skorzystać także inne osoby (np. byli pracownicy). Nagroda za polecenie nie jest związana ze stosunkiem pracy, w szczególności nie stanowi ona odpłatności za wykonywaną pracę. W efekcie należy uznać, że pochodzi ona z innych źródeł przychodów w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o PIT. Stanowisko to potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 28 lipca 2022 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.454.2022.1.MKA) – uznał on, że ze względu na fakt, iż otrzymana nagroda za polecenie (przychód) nie wiąże się z wykonywaniem pracy w rozumieniu Kodeksu pracy na rzecz podmiotu wypłacającego to świadczenie, przysporzenie jakie otrzymują osoby polecające w ramach Programu nie stanowi elementu warunków ich pracy i płacy, a więc wypłacone świadczenie stanowi przychód z innych źródeł przychodów.
Warto jednak zadbać, żeby program poleceń pracowniczych nie był adresowany wyłącznie do pracowników. Spełnienie tego warunku powoduje, że nagroda stanowi przychód z innych źródeł, a pracodawca nie odprowadza od niej PIT i ZUS. Wartość świadczenia należy natomiast wykazać na PIT-11 w części dotyczącej przychodów z innych źródeł.
Podsumowanie:
Nagrody uzyskane w ramach systemu dobrowolnych poleceń stanowią przychód z innych źródeł, a tym samym nie podlegają ZUS, a podatek rozlicza sam otrzymujący na podstawie otrzymanego PIT-11.
Aby uniknąć wątpliwości, wprowadzając system dobrowolnych poleceń należy umożliwić otrzymanie nagrody zarówno przez pracowników, jak i inne osoby (np. byłych pracowników, kontrahentów itp.).
