EUDR nadchodzi wielkimi krokami – firmy mają coraz mniej czasu na wdrożenie
Spis treści
- Wstęp
- Kluczowe terminy wdrożenia
- Obowiązek należytej staranności (due diligence) w świetle EUDR – co to oznacza w praktyce?
- Gromadzenie informacji.
- Ocena ryzyka
- Działania korygujące i ograniczanie ryzyka
- Wymagania dokumentacyjne
Rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie produktów związanych z wylesianiem (EUDR – EU Deforestation Regulation) wchodzi w życie już wkrótce. Jego głównym celem jest ograniczenie importu i obrotu produktami, które przyczyniają się do globalnego wylesiania i degradacji lasów. Dla wielu firm oznacza to konieczność pilnego wdrożenia złożonych procedur zgodności, które wymagają czasu, zasobów i dokładności.
- 30 grudnia 2024 r. – to główna data wejścia w życie obowiązków wynikających z EUDR dla większości firm (duże i średnie przedsiębiorstwa).
- 30 czerwca 2025 r. – przedłużony termin dla mikro- i małych przedsiębiorstw, które wchodzą w łańcuch dostaw produktów objętych regulacją.
Do tych dat firmy muszą być w pełni przygotowane – w przeciwnym razie narażają się na dotkliwe sankcje, w tym finansowe, a także zakazy sprzedaży produktów na rynku UE.
3. Obowiązek należytej staranności (due diligence) w świetle EUDR – co to oznacza w praktyce?
Zgodnie z EUDR, przedsiębiorstwa wprowadzające na rynek UE lub eksportujące z UE określone produkty (np. wołowinę, kakao, kawę, olej palmowy, soję, drewno i kauczuk oraz produkty pochodne) będą musiały przygotować procedurę należytej staranności, która ma zagwarantować, że produkty wprowadzane na rynek UE:
- Nie przyczyniają się do wylesiania ani degradacji lasów po 31 grudnia 2020 r.,
- Zostały pozyskane legalnie – zgodnie z prawem kraju pochodzenia,
- Zostały objęte udokumentowaną oceną ryzyka ich zgodności.
Proces należytej staranności składa się z trzech głównych etapów:
- Gromadzenie informacji
Firmy muszą zgromadzić i udokumentować dane dotyczące każdego produktu lub surowca, który wchodzi w skład ich łańcucha dostaw i jest objęty regulacją. Obejmuje to m.in.:
- Dokładną identyfikację dostawcy i kraju pochodzenia surowca lub towaru,
- Dokładne dane geolokalizacyjne działek rolnych lub leśnych, z których pochodzą surowce (np. współrzędne GPS),
- Informacje o dacie produkcji surowca (dla sprawdzenia, czy nie pochodzi z okresu po dacie granicznej: 31 grudnia 2020 r.),
- Dowody legalności produkcji – licencje, zezwolenia, certyfikaty, zgodność z lokalnymi przepisami dotyczącymi użytkowania gruntów, ochrony środowiska, praw pracy i prawa własności gruntów.
- Ocena ryzyka
Po zebraniu informacji firma musi ocenić, czy istnieje ryzyko, że produkt narusza zasady EUDR. Ocena ryzyka powinna być przeprowadzona z uwzględnieniem:
- Charakterystyki regionu pochodzenia surowca (np. poziomu deforestacji, przejrzystości lokalnych przepisów),
- Wiarygodności i kompletności informacji dostarczonych przez dostawców,
- Poprzednich przypadków naruszeń prawa w regionie,
- Istniejących systemów certyfikacji (np. FSC, RSPO), które mogą pomóc w ocenie, ale nie zwalniają z obowiązku przeprowadzenia własnej oceny ryzyka.
Jeśli ryzyko nie jest zerowe lub nie ma możliwości jego ograniczenia – firma nie może wprowadzić produktu na rynek.
- Działania korygujące i ograniczanie ryzyka
W przypadku, gdy istnieje jakiekolwiek ryzyko, że produkt może naruszać przepisy, firma musi podjąć działania zmniejszające ryzyko do poziomu akceptowalnego przez przepisy Rozporządzenia – np.:
- Uzupełnienie brakujących danych,
- Audyt u dostawcy,
- Zmiana dostawcy,
- Dodatkowe kontrole i zabezpieczenia w łańcuchu dostaw.
Dopiero po udokumentowaniu skutecznego ograniczenia ryzyka, firma może złożyć deklarację należytej staranności i dopuścić produkt do obrotu.
- Wymagania dokumentacyjne
Dla pełnej zgodności z EUDR przedsiębiorstwa muszą również:
- Prowadzić rejestry dokumentacji przez 5 lat, aby móc je udostępnić organom kontrolnym,
- Zgłaszać deklaracje należytej staranności za pośrednictwem nowego systemu unijnego (portal EUDR),
- Być przygotowane na kontrole administracyjne i sankcje, w tym zakaz wprowadzenia produktów na rynek oraz kary finansowe.
Obowiązek należytej staranności w ramach EUDR to nie tylko formalność, ale kompleksowy, wymagający proces weryfikacyjny, który wymusza przejrzystość, dokładność i odpowiedzialność w całym łańcuchu dostaw. Wdrożenie odpowiednich narzędzi i procedur wymaga współpracy między działami zakupów, compliance, IT, a często również zewnętrznymi partnerami. Im wcześniej firmy zaczną pracę nad wdrożeniem EUDR, tym mniejsze ryzyko operacyjne i finansowe z tym związane.
