Handlujesz kawą, czekoladą, drewnem? Sprawdź, co musisz wiedzieć o EUDR

Spis treści

1. Wstęp
2. Kim jest handlowiec w świetle EUDR?
3. Jakie produkty obejmuje EUDR?
4. Czy obowiązki handlowców obowiązują tylko przy imporcie spoza UE?
5. Jakie obowiązki mają handlowcy?
6. Przykłady: jak stosowanie EUDR wygląda to w praktyce?
7. Podsumowanie

Wstęp

Wiele firm zadaje sobie pytanie, czy nowe regulacje wynikające z Rozporządzenia EUDR dotyczyć będą tylko importu i eksportu, czy może zdarzyć się tak, że dla konieczności spełnienia nowych wymogów wystarczające będzie, że twoja firma handluje produktami wskazanymi w Rozporządzeniu.

Niestety odpowiedź na to pytanie może zdziwić część firm, ale musimy pamiętać, że EUDR nie dotyczy wyłącznie importu spoza UE/eksportu na terytorium UE – część firm będzie musiała dopełnić nowych obowiązków również w tedy kiedy dokonuje obrotu towarami wewnątrz Unii, w tym pomiędzy firmami z różnych krajów członkowskich.

W artykule skupimy się wyłącznie na obowiązkach tzw. handlowców – czyli firm, które kupują i odsprzedają produkty objęte EUDR w granicach UE – np. dystrybutorów, hurtowników czy sieci handlowych.

Kim jest handlowiec w świetle EUDR?

Zgodnie z treścią Rozporządzenia EUDR, handlowiec to każdy podmiot, który nabywa produkty objęte EUDR od innego unijnego podmiotu (np. operatora lub innego handlowca) i udostępnia je dalej na rynku UE – np. sprzedaje hurtowo, detalicznie lub przetwarza.

Powyższe oznacza, że obowiązki handlowca występują zarówno przy zakupie towarów z państw trzecich, jak i wewnątrz UE.

Musimy pamiętać, że tzw. handlowcem może być np. hurtownik, sieć handlowa, czy dystrybutor określonych towarów i produktów.

Jakie produkty obejmuje EUDR?

Rozporządzenie EUDR obejmuje siedem surowców i wyrobów z nich powstałych:

1. Olej palmowy
2. Soja
3. Drewno
4. Kakao
5. Kawa
6. Wołowina
7. Kauczuk (od grudnia 2024)

Wszystkie produkty zawierające te surowce – np. czekolada, sklejka, kawa rozpuszczalna – również podlegają przepisom.

Czy obowiązki handlowców obowiązują tylko przy imporcie spoza UE?

Nie. Nawet jeśli handlowiec kupuje produkty tylko od firm zarejestrowanych w UE, nadal ma obowiązki wynikające z EUDR. Przykładowo:

• sieć handlowa w Polsce, która kupuje czekoladę od włoskiego dystrybutora,
• sklep z ekologiczną kawą, który zaopatruje się u niemieckiego importera,
• hurtownia meblowa, która nabywa towar od czeskiego producenta.

 We wszystkich tych przypadkach firma jest uznawana za handlowca i podlega EUDR.

Jakie obowiązki mają handlowcy?

Obowiązki jakie mają handlowcy w głównej mierze zależą od wielkości podmiotu, który zostanie sklasyfikowany jako tzw. handlowiec. Zgodnie z treścią Rozporządzenia EUDR, większe firmy, czyli te które nie klasyfikują się zgodnie z przepisami UE jako MŚP będą miały znacznie szerzy zakres obowiązków związanych z EUDR niż mniejsze firmy, czyli te, które spełnią warunki do uznania ich za MŚP. Poniżej krótki opis obowiązków handlowców, w zależności od ich wielkości.

1. Obowiązek identyfikowalności (dla wszystkich handlowców)

Handlowcy – bez względu na wielkość firmy – muszą przez co najmniej 5 lat przechowywać dane o:

• dostawcach (od kogo nabyli towar),
• odbiorcach (komu towar został odsprzedany),
• kodzie i rodzaju produktów, ilości, datach transakcji.

Przykład:

Polska sieć sklepów spożywczych kupuje czekoladę od dystrybutora z Włoch. Mimo że zakup nie ma charakteru importowego, sieć musi przechowywać dokumentację wskazującą, kto był dostawcą i komu odsprzedano produkt (np. konkretne sklepy). To pozwala na ewentualne śledzenie pochodzenia kakao.

2. Zakres obowiązków zależy od wielkości firmy

• Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP):

Nie muszą prowadzić systemu należytej staranności w pełnym zakresie, ale muszą zapewnić, że produkt pochodzi od podmiotu, który już taki system zastosował (czyli np. operatora lub dużego handlowca). Firmy te muszą przechowywać dokumentację (np. deklaracje zgodności, faktury, dane kontaktowe).

• Duzi handlowcy (zatrudniający >250 osób lub o obrotach >50 mln euro):

Muszą samodzielnie prowadzić system należytej staranności, czyli np. sprawdzać, czy produkty nie pochodzą z terenów objętych wylesianiem po 31.12.2020 oraz rejestrować produkty w unijnym systemie informacji EUDR.

Przykłady: jak stosowanie EUDR wygląda to w praktyce?

Przykład 1: Zakup i sprzedaż wewnątrz UE

Polska sieć handlowa kupuje czekoladę od włoskiego dystrybutora i rozprowadza ją w swoich sklepach.

Firma będzie zobligowania do  przechowywania dokumentacji od dostawcy (deklaracja EUDR, faktury, dane kontaktowe), dane dotyczące sprzedaży. Nie będzie musiała natomiast przeprowadzać własnej analizy ryzyka, jeśli jest MŚP.

Przykład 2: Zakup od operatora z UE, sprzedaż poza UE

Polski handlowiec kupuje wyroby z drewna od niemieckiego operatora i sprzedaje je do klienta w Japonii.

Firma będzie zobligowana do przechowywania dokumentacji potwierdzającej, że produkt był zgodny z EUDR przy zakupie, dane kontaktowe odbiorcy spoza UE. Nie będzie zobligowana do prowadzenia pełnego systemu należytej staranności, jeśli jest MŚP.

Przykład 3: Zakup spoza UE, sprzedaż w UE (bez bycia operatorem)

Firma w Polsce kupuje kawę od brazylijskiego eksportera, ale nie dokonuje sama odprawy celnej – robi to w imieniu firmy podmiot działający jako operator.

Firma może kupić produkt dopiero po jego wprowadzeniu na rynek UE przez operatora. W takim przypadku obowiązywać ją będą standardowe obowiązki handlowca: ewidencja danych, sprawdzenie dokumentacji. Jeśli firma sama odprawia towar na rynek UE – stanie się operatorem i będzie zobligowana do zastosowania pełnych zasad należytej staranności.

Przykład 4: Zakup w UE, sprzedaż do innego kraju UE

Hurtownia z Czech kupuje masło kakaowe od francuskiego producenta i sprzedaje je do fabryki w Rumunii.

Firma będzie miała pełne obowiązki zebrania danych oraz obowiązek sprawdzenia, czy produkt pochodził od operatora, który spełnił wymogi EUDR.

Podsumowanie

Rozporządzenie EUDR obejmuje swoim zakresem nie tylko import / eksport, ale cały łańcuch dostaw w obrębie Unii Europejskiej. Oznacza to, że handlowcy mają obowiązki nawet wtedy, gdy kupują produkty od innych unijnych firm. Celem regulacji jest pełna identyfikowalność i eliminacja produktów przyczyniających się do globalnego wylesiania – niezależnie od miejsca zakupu.

Każdy handlowiec powinien zatem zadbać o:

• właściwe gromadzenie i przechowywanie danych transakcyjnych,
• współpracę z dostawcami, którzy wdrożyli systemy zgodne z EUDR,
• znajomość własnej klasyfikacji (MŚP czy duża firma), by znać zakres obowiązków.