Analiza porównawcza – kiedy warto ją sporządzić, nawet jeśli nie jest obowiązkowa?

W ostatnich latach obowiązki dokumentacyjne w zakresie cen transferowych w Polsce ulegały znacznym zmianom. Wraz z wprowadzeniem tzw. zwolnienia krajowego, wiele podmiotów powiązanych zyskało prawo do odstąpienia od sporządzania dokumentacji cen transferowych dla transakcji krajowych. Choć w takich przypadkach analiza porównawcza (tzw. benchmarking) nie jest formalnym wymogiem, w praktyce coraz częściej okazuje się ona przydatnym narzędziem wspierającym bezpieczeństwo podatkowe spółki. 

Czym jest analiza porównawcza? 

Analiza porównawcza ma na celu potwierdzenie, że warunki stosowane w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi odpowiadają warunkom, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niezależne działające na rynku. Innymi słowy, analiza ta jest dowodem, że cena stosowana w grupie jest rynkowa, zgodna z zasadą arm’s length. 

Dobrze przygotowany benchmarking pozwala nie tylko na obronę przyjętego poziomu wynagrodzenia w razie kontroli, ale także na lepsze zarządzanie polityką cen transferowych w grupie. 

Kiedy nie ma obowiązku sporządzania analizy porównawczej 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obowiązek sporządzenia analizy porównawczej dotyczy tylko transakcji, które podlegają dokumentacji cen transferowych. Jeśli dana transakcja spełnia warunki zwolnienia krajowego, tj. realizowana jest między polskimi podmiotami, które nie poniosły straty podatkowej i nie korzystają ze zwolnień z CIT, wówczas nie ma obowiązku przygotowania dokumentacji, a tym samym również analizy porównawczej. 

Warto jednak pamiętać, że zwolnienie krajowe to nie jedyny przypadek, w którym podatnik może być zwolniony z obowiązku sporządzenia analizy. Istnieją także inne zwolnienia przewidziane w przepisach, m.in. dotyczące transakcji objętych tzw. „safe harbours” czy transakcji realizowanych przez mikro  
i małych przedsiębiorców. O szczegółach tych zwolnień pisaliśmy w osobnych publikacjach – Kiedy podmioty powiązane nie sporządzają analiz porównawczych? oraz Z jakich zwolnień mogą korzystać podmioty powiązane?.  

Dlaczego mimo to warto przygotować analizę porównawczą 

Brak obowiązku nie oznacza, że przygotowanie analizy nie ma sensu. Wręcz przeciwnie, w wielu przypadkach jest to działanie rekomendowane. 

Oto kilka powodów, dla których warto rozważyć sporządzenie analizy benchmarkingowej: 

• Pewność co do rynkowości 

Sporządzenie analizy porównawczej daje spółce obiektywne potwierdzenie, że stosowana cena lub marża odpowiada poziomowi rynkowemu. Opracowanie oparte na danych z rynku niezależnych podmiotów pozwala ocenić, czy ustalone wynagrodzenie mieści się w tzw. przedziale rynkowym. Dzięki temu spółka może mieć pewność, że jej rozliczenia z podmiotami powiązanymi są zgodne z zasadą ceny rynkowej, co znacząco ogranicza ryzyko zakwestionowania warunków transakcji i ewentualnego doszacowania dochodu przez organy podatkowe. 

• Bezpieczeństwo w razie kontroli 

Analiza porównawcza, nawet jeśli została sporządzona dobrowolnie, stanowi mocny argument obronny w postępowaniach podatkowych lub kontrolach. Posiadanie rzetelnego benchmarku pokazuje, że spółka dochowała należytej staranności przy ustalaniu warunków transakcji.  

• Spójność polityki w grupie 

Analiza porównawcza pomaga zapewnić jednolitość zasad rozliczeń wewnątrz grupy kapitałowej. Dzięki niej można opracować klarowną i spójną politykę cen transferowych, zgodną z rynkowymi standardami, która będzie stosowana przez wszystkie spółki powiązane. To szczególnie istotne w przypadku grup o złożonej strukturze organizacyjnej, gdzie spójność podejścia minimalizuje ryzyko rozbieżności w raportowaniu oraz potencjalnych korekt w różnych jurysdykcjach. 

• Stabilność i przewidywalność 

Benchmarking stanowi narzędzie pozwalające racjonalnie planować poziomy wynagrodzeń i marż w kolejnych latach. Analiza danych porównawczych umożliwia utrzymanie cen na stabilnym, uzasadnionym poziomie, eliminując ryzyko przypadkowych lub nieuzasadnionych wahań. W efekcie spółka zyskuje większą przewidywalność wyników finansowych oraz komfort przy podejmowaniu decyzji budżetowych. 

• Wartość dodana dla zarządu 

Wyniki analizy porównawczej to nie tylko materiał obronny na potrzeby podatkowe, ale również wartościowe źródło wiedzy zarządczej. Dane rynkowe, wskaźniki rentowności czy poziomy marż mogą stanowić punkt odniesienia przy ocenie efektywności poszczególnych jednostek biznesowych, struktur kosztowych czy modeli operacyjnych.  

Podsumowanie 

Choć analiza porównawcza nie zawsze jest wymagana przez przepisy, w praktyce stanowi istotny element zapewniający bezpieczeństwo podatkowe i spójność polityki cen transferowych w grupie. Dla transakcji objętych m.in. zwolnieniem krajowym przygotowanie benchmarku nie jest obowiązkowe, ale może okazać się cennym narzędziem potwierdzającym rynkowość i chroniącym spółkę przed ewentualnymi zastrzeżeniami organów podatkowych. 

Warto więc potraktować analizę porównawczą nie jako biurokratyczny obowiązek, lecz jako inwestycję w spokój i stabilność finansową przedsiębiorstwa.