Benchmarki co roku czy co trzy lata? Kiedy aktualizować analizę porównawczą
Wśród podatników przygotowujących dokumentację cen transferowych jedno z najczęściej zadawanych pytań brzmi: czy analizę porównawczą trzeba aktualizować co roku, czy wystarczy raz na trzy lata? Choć przepisy dają pewną elastyczność, nie każda transakcja pozwala na korzystanie z tej samej analizy przez pełne trzy lata. Kluczowe znaczenie mają zarówno specyfika transakcji, jak i zmienność warunków rynkowych.
Co mówią przepisy?
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, analizę porównawczą można wykorzystywać przez maksymalnie trzy lata – pod warunkiem, że w tym czasie nie nastąpiły istotne zmiany wpływające na rynkowy charakter transakcji. Do takich zmian zalicza się m.in. modyfikacje funkcji i ryzyk stron, warunków ekonomicznych, modelu rozliczeń oraz otoczenia rynkowego. W praktyce oznacza to, że jeśli transakcja jest stabilna, a rynek pozostaje bez istotnych przekształceń, coroczna aktualizacja analizy nie jest bezwzględnie wymagana.
Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej – przypadek szczególny
Jedną z najczęściej stosowanych metod w cenach transferowych jest metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej (PCN). Polega ona na porównaniu ceny transakcji między podmiotami powiązanymi do ceny podobnej transakcji zawartej między podmiotami niepowiązanymi, czyli do ceny rynkowej.
Przykładowo, jeśli spółka świadczy usługę na rzecz podmiotu powiązanego i rozlicza się na podstawie cennika stawek godzinowych lub jednostkowych, wówczas analiza polega na porównaniu tych cen z cenami stosowanymi na rynku – czyli z cenami pobieranymi od niezależnych klientów za analogiczne usługi.
W takich przypadkach dane wykorzystywane w analizie muszą być aktualne, ponieważ ceny i stawki jednostkowe mogą się zmieniać z roku na rok, np. w związku ze wzrostem kosztów pracy, inflacją czy zmianą popytu. Z tego powodu benchmarki oparte na metodzie PCN wymagają corocznej aktualizacji, aby z dużym prawdopodobieństwem potwierdzić, że wynagrodzenie pozostaje zgodne z warunkami rynkowymi każdego roku podatkowego.
Kiedy trzy lata wystarczą?
W wielu innych sytuacjach analiza porównawcza może być wykorzystywana przez okres do trzech lat bez konieczności corocznej aktualizacji. Dotyczy to przede wszystkim transakcji, których warunki ekonomiczne i biznesowe pozostają stabilne, a rynek, na którym działa podmiot, nie ulega znaczącym zmianom.
Przykładem takich transakcji są sprzedaż towarów lub świadczenie usług, których wynagrodzenie jest ustalane w oparciu o bazę kosztową powiększoną o narzut. W takich transakcjach przedmiotem badania jest przede wszystkim rentowność realizowanych działań, a nie tylko cena czy stawka z cennika. Analizowana jest zgodność rentowności podmiotu z rentownościami porównywalnych firm działających na rynku. Dodatkowo wiele analiz bazuje na danych agregowanych z kilku lat (np. 3–5), co pozwala wygładzić wpływ pojedynczych skrajnych obserwacji i zwiększyć reprezentatywność wyników.
Ważne jest jednak, aby w trakcie tego okresu monitorować zmiany w warunkach rynkowych i w przypadku ich wystąpienia aktualizować analizę.
Podsumowanie
Ostateczna decyzja o częstotliwości aktualizacji analizy porównawczej powinna zależeć od specyfiki transakcji oraz zmienności warunków rynkowych. Metoda PCN, szczególnie gdy wynagrodzenie oparte jest na cenach jednostkowych lub cenniku, wymaga corocznej aktualizacji, by uwzględnić zmiany cen rynkowych. W pozostałych przypadkach, zwłaszcza gdy kluczową rolę odgrywa analiza rentowności i stabilność rynku, analiza może być wykorzystywana do trzech lat, pod warunkiem monitorowania i potwierdzania braku istotnych zmian.
