Czy więzienie wystawia faktury osadzonym?
Od 1 stycznia 2023 r. zakład karny potrąca więźniom zryczałtowaną opłatę w zamian za użytkowanie przez nich w celi dodatkowego sprzętu elektrycznego lub elektronicznego. W związku powyższym zakład karny jako czynny podatnik VAT wystąpił o wydanie interpretacji indywidualnej, zadając w niej pytanie, czy w związku z pobieranymi opłatami od skazanych powinien je opodatkować podatkiem VAT oraz wystawić fakturę. Zakład karny stał na stanowisku, iż pobór tej opłaty jest czynnością z zakresu administracji publicznej i nie ma związku z żadną sprzedażą towarów ani świadczeniem usług na rzecz więźniów – nie należy więc tej opłaty opodatkowywać ani wystawiać faktury.
Nie zgodził się z tym stanowiskiem Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 12 maja 2023 r. (nr 0114-KDIP4-1.4012.647. 2022.1.MK) twierdząc, iż potrącana przez więzienie zryczałtowana opłata jest wynagrodzeniem za odpłatną usługę świadczoną na rzecz osadzonych. Powinna być więc powiększona o VAT i zakład karny powinien wystawiać każdemu osadzonemu fakturę na podstawie art. 106b ust. 3 ustawy o VAT.
Po złożeniu skargi do WSA Dyrektor KIS postanowił jednakże uwzględnić skargę w całości oraz zmienił swoje stanowisko. Jak przyznał dyrektor KIS – w tym przypadku brak jest stosunku prawnego łączącego więzienie i osadzonego, w ramach którego dochodziłoby do wymiany świadczeń. Nie jest zasadnym więc uznanie, iż opłata ta stanowi wynagrodzenie za usługi świadczone przez zakład karny w momencie, gdy obowiązek jej pobierania wynika z przepisów prawa.
Jak wskazał Dyrektor KIS: „Z powyższych względów trudno uznać co do zasady istnienie ekwiwalentności pomiędzy opłatą a świadczeniem (w postaci umożliwienia użytkowania określonych urządzeń w celi). Należy również wskazać, że art. 110b § 1 ustawy Kodeks Karny Wykonawczy wyłącza sferę wolicjonalną, decyzyjną po stronie skazanego, pozbawiając go możliwości niewyrażenia zgody na obciążenie opłatą. W relacji: Dyrektor Zakładu Karnego - skazany nie występuje równorzędność, autonomia i swoboda kształtowania stosunku prawnego, charakterystyczna dla stosunków cywilnych. Determinuje to uznanie, że opłata - ryczałt za prąd - nie może mieć charakteru cywilnoprawnego, lecz publicznoprawny. Należy wskazać, że wyrażenie zgody na użytkowanie sprzętu jest arbitralną decyzją dyrektora zakładu karnego. Zgoda taka – w przypadku nieprawidłowego zachowywania się części osadzonych lub z innego powodu - może być w każdej chwili cofnięta ze skutkiem również dla pozostałych osadzonych (jeżeli korzystali oni z danego sprzętu). Trudno zatem w takim przypadku mówić o całkowitej równości stron jak i istnienia wzajemnego stosunku zobowiązaniowego, jakie występują w warunkach rynkowych.”
Źródło: interpretacja indywidualna z dnia 4.07.2023 r. wydana przez Dyrektora KIS, nr 0114-KDIP4-1.4012.647.2022.4.MK
