Istotne zmiany dotyczące opłat w sprawach cywilnych

23 września 2025 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Choć zmiany objęły tylko dwa przepisy – art. 13 i 103 ww. ustawy, to ich praktyczne znaczenie jest bardzo istotne zarówno dla wszystkich przedsiębiorców jak i osób nieprowadzących działalności gospodarczej.

Najważniejsza zmiana dotyczy opłat stosunkowych w sprawach majątkowych. Dotąd maksymalna opłata wynosiła 200 tys. zł. Od teraz sufit został obniżony do 100 tys. zł. Wysokość procentowa (5% wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia powyżej 20 tys. zł) pozostała bez zmian, ale obniżenie pułapu oznacza, że procesy o wysokiej wartości staną się tańsze. Dla dużych przedsiębiorców i osób dochodzących roszczeń w milionach złotych to realna ulga – państwo rezygnuje z części przychodów, by zwiększyć dostęp do sądu.

Druga zmiana dotyczy zwolnienia od kosztów sądowych dla spółek. Do tej pory spółka, która chciała uniknąć opłat, musiała wykazać, że wspólnicy lub akcjonariusze nie są w stanie zasilić jej kapitału ani udzielić pożyczki. Przepis ten stosowano przede wszystkim do spółek kapitałowych, a dodatkowo istniał wyjątek: jeżeli jedynym udziałowcem była Skarb Państwa, spółka nie musiała niczego wykazywać. Od 23 września reguły się zmieniają – obowiązek dowodowy rozciągnięto na spółki osobowe, a wyjątek dla spółek państwowych zniesiono.

Obecnie brak jest już wymogu wobec spółek kapitałowych, by w celu uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych, spółka musiała wykazać, że jej wspólnicy albo akcjonariusze nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki.

Nowelizacja nie działa wstecz – sprawy wszczęte przed 23 września toczą się według starych zasad. Jednak wszystkie nowe pozwy i wnioski będą już oceniane na podstawie zmienionych przepisów.

Zmiany można odczytać dwojako: z jednej strony państwo ułatwia dostęp do sądu poprzez obniżenie kosztów, z drugiej zaś zaostrza kryteria przyznawania zwolnień od opłat spółkom osobowym znosząc jednocześnie wymogi wobec spółek kapitałowych. Tak więc, deregulacja wobec spółek kapitałowych jest ruchem w dobrą stronę (ułatwienie dochodzenia roszczeń), to negatywnie należy ocenić pozostawienie tych ciężarów dla spółek osobowych.