Jak bezpiecznie różnicować wynagrodzenia pracowników
Przepisy wymagają, aby za jednakową pracę była jednakowa płaca. Problem w tym, że… nie pracujemy tak samo. Zawsze są większe lub mniejsze różnice w zakresie wykonywania pracy. W praktyce oznacza to, że wynagrodzenia mogą być różnicowane, pod warunkiem, że zastosujemy odpowiednie kryteria.
Przepisy wymagają, aby pracowników traktować tak samo – nierówne traktowanie jest zazwyczaj utożsamiane z dyskryminacją. Dotyczy to w szczególności wynagrodzenia. Okazuje się jednak, że nie zawsze wystąpienie różnic w kwotach wynagrodzenia stanowi dyskryminację – dyskryminacją nie będą chociażby różnice nieistotne (groszowe).
Poza tym ustawodawca pozwala na różnicowanie wynagrodzeń w oparciu o niektóre kryteria. Stwierdza on bowiem, że wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Rodzaj pracy to podstawowe kryterium pozwalające na różnicowanie płac. Inne stanowisko oznacza możliwość wypłaty innych kwot – problematyczne może być jedynie to, kto powinien dostawać więcej, w szczególności w przypadku pracowników różnych działów.
W przypadku kwalifikacji istotna jest przede wszystkim wiedza i doświadczenie, przy czym zazwyczaj bardziej ceni się doświadczenie. Wpływ na otrzymywane kwoty może mieć także np. wyspecjalizowanie, czy dodatkowe umiejętności.
Wynagrodzenie powinno uwzględniać ilość pracy. Problem w tym, że praca jest usługą, a w konsekwencji jest niepoliczalna. Możemy policzyć jedynie jej efekty lub czas poświęcony na jej wykonywanie. Dlatego też zazwyczaj przy wynagradzaniu stosuje się składniki czasowe (np. godzinowe lub miesięczne) lub motywujące, w tym akordowe lub prowizyjne.
Jakość pracy jest zdecydowanie łatwiejsza do zastosowania. Pracownik ma ją wykonywać sumiennie i starannie, a tym samym im lepiej będzie to robił, tym bardziej zasługuje na wyższą kwotę.
Oprócz powyższego dopuszcza się także stosowanie kryterium stażu pracy. Dzięki temu można stosować np. dodatki stażowe i nagrody jubileuszowe.
Różnicowanie według innych kryteriów może być uznane za nieuzasadnione.
Podsumowanie:
Za jednakową pracę powinna być wypłacana jednakowa płaca.
Przepisy określają katalog zmiennych, które można brać pod uwagę przy ustalaniu siatki płac.
Nieuzasadnione różnicowanie wynagrodzeń stanowi dyskryminację.
