Łańcuchy dostaw pod lupą Sądu Unijnego: Czy polski VAT ma problem z Dyrektywą? Rewolucja w trójstronnej prostocie!
Kolejny dzień, kolejny przełomowy wyrok Sądu, który może namieszać w schematach transakcji wewnątrzwspólnotowych. Dziś na tapet trafia temat, który brzmi jak łamigłówka z biura rachunkowego: uproszczenia dla transakcji trójstronnych... ale w wydaniu czteroosobowym!
Sąd Unii Europejskiej w sprawie T-646/24 (MS KLJUČAROVCI przeciwko Republice Słowenii) dostarczył nam świeżutką (z 3 grudnia 2025 r.) interpretację kluczowych przepisów Dyrektywy VAT. A dlaczego to Was powinno obchodzić? Bo wyrok ten rzuca nowe światło na warunki stosowania uproszczeń i, co najważniejsze, stawia pod znakiem zapytania zgodność polskiego art. 88 ust. 6 ustawy o VAT z prawem unijnym!
Cztery podmioty, jedno uproszczenie: czy łańcuch musi być... krótki?
Klasyczna transakcja trójstronna (A-B-C) ma swój system uproszczeń, pozwalający pośrednikowi (B) uniknąć rejestracji VAT w państwie członkowskim przeznaczenia (C). Nasz przypadek był jednak bardziej skomplikowany (A z Niemiec / B ze Słowenii / C z Danii / D z Danii).
Główne pytanie (pkt 1): Czy uproszczenie jest dozwolone, jeśli towary są fizycznie transportowane nie do bezpośredniego nabywcy (C), ale od razu do jego klienta (D) w tym samym państwie członkowskim?
Przełomowa odpowiedź Sądu: liczy się prawo do rozporządzania, nie fizyczny transport!
Sąd orzekł, że tak, uproszczenie nadal działa!
Kluczowe uzasadnienie: Dostawa towarów to „przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel”, a nie fizyczne posiadanie. Celem uproszczenia jest uniknięcie rejestracji VAT pośrednika (B), a ten cel nie zależy od tego, gdzie fizycznie wyląduje paleta z towarem. Nawet jeśli D odbiera towar fizycznie, C i tak nabył prawo do rozporządzania nim od B.
Wiedza pośrednika (B): Czy musisz wiedzieć o D?
Pytanie (pkt 2): Czy fakt, że pośrednik (B) wie, iż towar trafi do klienta (D), a nie do jego bezpośredniego nabywcy (C), wpływa na spełnienie warunków formalnych uproszczenia?
Odpowiedź Sądu: Nie martw się – Twoja wiedza o D jest VAT-owo neutralna!
Jeśli warunki formalne uproszczenia są obiektywnie spełnione (jak w punkcie 1.), wiedza pośrednika (B) o fizycznym miejscu dostawy nie ma znaczenia. Skoro dostawa to przeniesienie prawa, a nie transport, wiedza o miejscu fizycznego odbioru nie może uniemożliwić zastosowania uproszczenia.
Gdzie czai się niebezpieczeństwo? Nadużycia i polska ustawa
I teraz dochodzimy do najbardziej gorącego punktu dla polskich księgowych i dyrektorów finansowych.
Pytanie (pkt 3): Co w sytuacji, gdy pośrednik (B) wiedział lub powinien był wiedzieć, że uczestniczy w łańcuchu dotkniętym oszustwem VAT?
Odpowiedź Sądu: Żadnych uproszczeń, żadnych ulg!
W przypadku udowodnionego udziału w oszustwie (lub wiedzy o nim), organy mają obowiązek odmówić zastosowania systemu uproszczonego (art. 42 i 141) i, co kluczowe, odmówić obniżenia podstawy opodatkowania (art. 41 akapit drugi).
Kluczowe uzasadnienie: Zwalczanie oszustw jest nadrzędnym celem. Podatnik, który uczestniczy w karuzeli (nawet nieświadomie, ale "powinien był wiedzieć"), traci prawo do powoływania się na zasady neutralności czy pewności prawa. W takiej sytuacji VAT jest naliczany w państwie identyfikacji (tu: Słowenia), bez możliwości ulgi.
Wnioski dla Polski: Czy art. 88 ust. 6 to relikt przeszłości?
Polski art. 88 ust. 6 ustawy o VAT jest bardzo restrykcyjny. Stanowi on, że jeśli w procedurze uproszczonej pośrednik (B) posłuży polskim numerem podatkowym (NIP), a transport towarów nie zakończy się w Polsce, to B wykaże w deklaracji VAT należny z tytułu WNT ale bez prawa do jego odliczenia.
Wyrok w sprawie MS KLJUČAROVCI, choć formalnie dotyczy innego przepisu, wzmacnia linię orzeczniczą TSUE, zgodnie z którą odmowa skorzystania z prawa do odliczenia mieć miejsce tylko w przypadku oszustwa lub nadużycia prawa, a nie z powodu czysto formalnych uchybień (np. błędu w zastosowanym numerze podatkowym).
Możliwa Niezgodność: Jeśli polski organ podatkowy odmówi prawa do odliczenia z tytuły WNT rozpoznanego w Polsce, ponieważ nabywca – pewnie przez pomyłkę – posłużył się polskim NIP, choć transport towarów zakończył się w innym kraju członkowskim UE – istnieje szansa na obronę prawa do odliczenia.
Co dalej?
Mamy świeżą amunicję w dyskusji z fiskusem, szczególnie w kwestii proporcjonalności sankcji za błędy formalne w transakcjach trójstronnych. Warto walczyć o swoje prawa!
