Milcząca zgoda w administracji - projekt zmian

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych w sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco (nr UDER95) stanowi istotny krok w kierunku deregulacji i zwiększenia efektywności działania administracji publicznej. Celem proponowanych zmian jest upowszechnienie instytucji tzw. milczącego załatwienia sprawy, uregulowanej w art. 122a Kodeksu postępowania administracyjnego (KPA), oraz wprowadzenie analogicznych uproszczeń w innych postępowaniach administracyjnych.

Istota milczącej zgody

Milczące załatwienie sprawy polega na tym, że jeśli organ administracji w określonym terminie nie wyda decyzji ani postanowienia kończącego postępowanie, to przyjmuje się, że żądanie strony zostało uwzględnione w całości. Instytucja ta – dotychczas stosowana jedynie w nielicznych przypadkach przewidzianych przepisami szczególnymi – ma na mocy nowelizacji znaleźć znacznie szersze zastosowanie. Projekt przewiduje wprowadzenie milczącej zgody w wielu ustawach sektorowych, obejmujących m.in. prawo podatkowe, ochronę środowiska, transport, gospodarkę nieruchomościami, prawo wodne, a także prawo oświatowe i ochronę zabytków.

Wykaz ustaw, w których wprowadza się instytucję milczącej zgody:

1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i zapobieganiu alkoholizmowi – milcząca zgoda w zakresie opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych dotyczącej lokalizacji punktu sprzedaży napojów alkoholowych.
2. Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym – milczące załatwienie sprawy przy udzielaniu określonych zwolnień podatkowych (art. 12 ust. 1 pkt 3–7 i ust. 6).
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – milczące załatwienie spraw wniosków o umorzenie zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłat prolongacyjnych w przypadku niewielkich kwot.
4. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – brak opinii właściwego organu (np. dyrektora Lasów Państwowych, wójta) w terminie traktowany jako brak zastrzeżeń (milcząca zgoda opiniująca).
5. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym – milczące zakończenie postępowania w sprawie zezwoleń na używanie pojazdów jako uprzywilejowanych.
6. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – brak opinii wójta/burmistrza/prezydenta w zakresie podziału nieruchomości uznawany za brak zastrzeżeń (milcząca zgoda opiniująca).
7. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym – milczące uzgodnienie planowanego przebiegu linii komunikacyjnej (uznanie braku zastrzeżeń po 14 dniach).
8. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – milczące zakończenie postępowania w sprawie wpisu pojazdu zabytkowego do ewidencji zabytków.
9. Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi – zastąpienie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego instytucją zawiadomienia z prawem sprzeciwu (milcząca zgoda KNF w razie braku decyzji).
10. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
    – kilka przypadków:

• przeniesienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (milcząca zgoda),
• brak postanowienia o obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania (milczące zakończenie),
• milczące potwierdzenie aktualności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
• brak opinii organów współdziałających traktowany jako brak zastrzeżeń.

11. Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych – milczące zakończenie postępowania przy wydawaniu zezwoleń na imprezy masowe artystyczno-rozrywkowe.
12. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych – rozpoczęcie działalności po bezskutecznym upływie terminu wpisu do rejestru (milcząca zgoda na wpis).
13. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach – milczące przedłużenie zezwoleń na zbieranie lub przetwarzanie odpadów, jeśli wniosek dotyczy wyłącznie wydłużenia czasu obowiązywania.
14. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – nieprzedstawienie opinii kuratora oświaty lub Centrum Edukacji Artystycznej w terminie 30 dni traktowane jako opinia pozytywna (milcząca zgoda opiniująca).
15. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne – milczące zakończenie postępowania w sprawie przedłużenia pozwolenia wodnoprawnego.
16. Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – rozpoczęcie działalności mimo braku wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów (milcząca zgoda po upływie terminu).
17. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej – zmiany dostosowujące do trybu milczącego załatwienia sprawy (brak szczegółów w uzasadnieniu, ale ustawa objęta projektem).

Skutki i znaczenie regulacji

Nowelizacja ma charakter systemowy. Z jednej strony wzmacnia pozycję obywatela wobec administracji, wprowadzając domniemanie pozytywnego rozstrzygnięcia, z drugiej – wymaga od organów większej dyscypliny terminowej. Utrzymano przy tym możliwość wznowienia postępowania, uchylenia lub stwierdzenia nieważności milcząco załatwionej sprawy na zasadach ogólnych określonych w KPA (art. 122g).

Ustawa ma wejść w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia, co ma umożliwić administracji publicznej dostosowanie procedur i systemów teleinformatycznych do nowych rozwiązań.

Podsumowanie

Projekt UDER95 to jeden z najbardziej kompleksowych pakietów deregulacyjnych w ostatnim czasie. Rozszerzenie instytucji milczącej zgody może realnie skrócić czas postępowań administracyjnych i zwiększyć przewidywalność decyzji urzędowych. Jednocześnie kluczowe będzie zapewnienie, aby stosowanie tej instytucji nie naruszało standardów ochrony środowiska ani prawa Unii Europejskiej, co projektodawcy wyraźnie podkreślili w uzasadnieniu.