Oddziały zagraniczne a JPK-CIT / JPK-PIT
Większość podatników CIT i PIT od 1 stycznia 2026 r. będzie obowiązana prowadzić księgi rachunkowe przy użyciu programów komputerowych oraz przesyłać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego te księgi po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do dnia upływu terminu złożenia zeznania podatkowego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej określonej przez Ministra Finansów. Obowiązek przesyłania JPK dla celów podatku dochodowego nie dotyczy wyłącznie spółek, dotyczy także osób fizycznych prowadzących książkę przychodów i rozchodów, a nawet ewidencję sprzedaży dla potrzeb ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
W pierwszym rzędzie w celu określenia w jakim kształcie i zakresie podatnik jest obowiązany do prowadzenia ksiąg rachunkowych, a następnie przesłania ich do administracji skarbowej, należy opierać się na ustawie o rachunkowości, do której ustawa o CIT w tym zakresie odsyła.
W tym zakresie powstaje pytanie, czy w ramach JPK w podatku dochodowym konieczne jest przesyłanie także ksiąg rachunkowych oddziałów zagranicznych?
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, przepisy ustawy o rachunkowości, stosuje się m.in. do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji), a także oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Polskie oddziały przedsiębiorstw zagranicznych zawsze zobowiązane są więc do samodzielnego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Podobne regulacje obowiązują także w innych krajach, w związku z tym zagraniczne oddziały polskich przedsiębiorstw zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych według przepisów obowiązujących w kraju, w którym oddział ma siedzibę.
W związku z powyższym, skoro na podstawie przepisów o rachunkowości Spółka obowiązana jest do prowadzenia ewidencji rachunkowej tylko w zakresie jednostki macierzystej i z wyłączeniem zagranicznych oddziałów samobilansujących, można by było sądzić, że zgodnie z art. 9 ust. 1c ustawy o CIT Spółka obowiązana jest do przesyłania jedynie ksiąg rachunkowych prowadzonych przez siebie, z wyłączeniem ksiąg rachunkowych prowadzonych przez samobilansujące oddziały zagraniczne, skoro są to inne jednostki w rozumienie przepisów ustawy o rachunkowości.
Takie stanowisko zostało zaprezentowane przez Dyrektora KIS w kontekście obowiązującego od 1 lipca 2018 r. obowiązku przekazywania ksiąg rachunkowych na żądanie organu. W ocenie Dyrektora KIS wyrażonej w interpretacji indywidualnej z dnia 31.10.2023 r., 0114-KDIP1-2.4012.333.2023.2.GK,
w przypadku gdy Spółka zarejestrowana jest dla celów podatkowych w innej jurysdykcji podatkowej
i rozlicza się z zagranicznym urzędem skarbowym, wystawia faktury sprzedaży z zagranicznym numerem identyfikacji podatkowej, faktury są wykazywane w zagranicznej deklaracji podatku od wartości dodanej, w innej jurysdykcji podatkowej prowadzone są księgi rachunkowe oraz sporządzane są sprawozdania finansowe według przepisów obwiązujących w zagranicznej jurysdykcji – nie ma podstaw aby umieszczać faktury sprzedaży wystawionych zgodnie z przepisami obowiązującymi w zagranicznej jurysdykcji w pliku JPK_FA, skoro plik ten służy do weryfikacji rozliczeń dokonywanych zgodnie z polskimi przepisami prawa. Nie ma również zdaniem Dyrektora KIS podstaw do wykazywania przez Spółkę dokumentów takich jak faktury sprzedaży w księgach rachunkowych prowadzonych w Polsce, w pliku JPK_KR, skoro Spółka nie ma obowiązku wykazywać w JPK faktur sprzedaży wystawionych za granicą i rozliczonych z właściwymi organami podatkowymi innej jurysdykcji, gdzie prowadzone są księgi rachunkowe oraz sporządzane jest sprawozdania finansowe.
W stanie prawnym od 1 stycznia 2025 r. podatnicy prowadzący księgi rachunkowe będą obowiązani prowadzić księgi rachunkowe przy użyciu programów komputerowych i przesyłać je w formie jednolitego pliku kontrolnego JPK_KR_PD. Wciąż są to jednak te same księgi rachunkowe, natomiast ustawa zmieniająca wprowadziła jedynie zmianę formy przekazywania ksiąg rachunkowych – z obowiązku ich przekazywania na żądanie na przekazywanie automatyczne, bez wezwania, a także przekazała Ministrowi Finansów kompetencję do nałożenia obowiązku dodawania do ksiąg rachunkowych pewnych dodatkowych danych, które mają służyć zwiększeniu zdolności analitycznej administracji skarbowej. Zmiany nie dotyczyły jednak zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych określonych w ustawie o rachunkowości, a więc nie ingerują także w zasady odrębności księgowej jednostek samobilansujących.
Na kanwie jednak nowego pliku JPK-CIT, administracja skarbowa zmieniła swoje stanowisko. Zgodnie z interpretacją z dnia 19 grudnia 2024 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.745.2024.1.AW spółka jest podmiotem obowiązanym do prowadzenia ksiąg rachunkowych również w zakresie zagranicznych oddziałów i raportowania danych w ramach JPK-CIT także w zakresie oddziałów zagranicznych.
Stanowisko to wydaje się nieuzasadnione i budzi kontrowersje. Dla wielu podatników jest także problematyczne technicznie i organizacyjnie. Wszyscy podatnicy powinni w ramach wdrożenia JPK przeanalizować swoją sytuację, także w kontekście działalności zagranicznej i rozważyć stosowane podejście do raportowania zagranicznych ksiąg rachunkowych.
