Odsetki ustawowe i rekompensata za opóźnienia – co przysługuje przedsiębiorcy?

Nieterminowe regulowanie należności w obrocie gospodarczym jest częstym problemem przedsiębiorców. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych daje wierzycielom konkretne narzędzia, które mają chronić ich płynność finansową. Są to: odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych oraz ryczałtowa rekompensata za koszty odzyskiwania należności. 

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych 

Zgodnie z art. 4 pkt 3 Ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1790).: 

• jeżeli dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych wynoszą suma stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych, 

• jeżeli dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą suma stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 10 punktów procentowych. 

Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 czerwca 2025 r., od dnia 1 lipca 2025 r. do 31 grudnia 2025 r. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych wynoszą: 

• 13,25% w skali roku – gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, 

• 15,25% w skali roku – gdy dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym. 

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności 

Dodatkowo, zgodnie z art. 10 ustawy, wierzycielowi przysługuje – od dnia nabycia prawa do odsetek – rekompensata za koszty odzyskiwania należności. Jej wysokość zależy od wartości świadczenia pieniężnego: 

• 40 euro – gdy wartość świadczenia nie przekracza 5 000 zł, 

• 70 euro – gdy wartość świadczenia przekracza 5 000 zł, ale jest niższa niż 50 000 zł, 

• 100 euro – gdy wartość świadczenia jest równa lub wyższa niż 50 000 zł. 

Kwoty te przeliczane są na złote według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym należność stała się wymagalna. Wierzyciel może również domagać się zwrotu uzasadnionych kosztów przewyższających powyższe kwoty. 

Dlaczego warto korzystać z przysługujących uprawnień? 

Odsetki i rekompensata są należne z mocy prawa i mają na celu przeciwdziałanie przewlekaniu płatności jako formie „kredytowania” kosztem przedsiębiorcy. Ich dochodzenie nie tylko pomaga zrekompensować koszty braku płynności, ale także działa prewencyjnie wobec nierzetelnych kontrahentów.