PIP z nowymi uprawnieniami od 1 stycznia 2026 r.? – przekształcenie umów B2B w umowę o prace

Wraz z początkiem września Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw.  

Głównym celem zmian – zgodnie z uzasadnieniem do projektowanej ustawy, jest wprowadzenie rozwiązań prawnych zmierzających do wzmocnienia Państwowej Inspekcji Pracy, zwanej „PIP”, w celu bardziej efektywnego i skutecznego egzekwowania przestrzegania przepisów prawa pracy.  

Jak wygląda propozycja zmian w praktyce i co można oznaczać dla podatników? 

W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, że zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIP, do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy: nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych.  

W ocenie ustawodawcy, aktualne możliwe do zastosowania przez PIP środki prawne, nie są efektywne na tyle, by można było w sposób skuteczny przeciwdziałać naruszeniom przepisów prawa pracy, jakich dopuszczają się podmioty zatrudniające w zakresie doboru formy zatrudnienia.  

Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu, wspomniany projekt zakłada wprowadzenie skuteczniejszego mechanizmu przeciwdziałania nieuprawnionemu zastępowaniu umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, w postaci przyznania PIP kompetencji do stwierdzania istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto umowę cywilnoprawną lub osoba faktycznie świadczy pracę, w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę.  

 
I tak, ma temu służyć propozycja rozszerzenia zakresu art. 11 ustawy o PIP o pkt 7a o następującą treść:  

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione odpowiednio do: 

7a) stwierdzania istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto umowę cywilnoprawną lub osoba faktycznie świadczy pracę za wynagrodzeniem w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, powinna być zawarta umowa o pracę;”, 

Zgodnie natomiast z kolejnym planowanym rozszerzeniem art. 19 ust. 1 o nowy punkt, tym razem 4, proponuje się przekazanie okręgowym inspektorom pracy kompetencji do wydawania decyzji dotyczących stwierdzania istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto umowę cywilnoprawną lub osoba faktycznie świadczy pracę za wynagrodzeniem w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy, powinna być zawarta umowa o pracę. 

Warto dodać, że decyzja stwierdzająca istnienie stosunku pracy, o której mowa w art. 11 pkt 7a, będzie zawierać także uzasadnienie faktyczne i prawne oraz wskazanie, że został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności – zgodnie z propozycją rozszerzenia art. 34 o ust. 2c: „Decyzja, o której mowa w art. 11 pkt 7a zawiera także uzasadnienie faktyczne i prawne oraz wskazanie, że został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności.” 

Co więcej, w myśl kolejnych punktów 2e-2g wspomnianego art. 34 ustawy o PIP: 

• Decyzja, o której mowa w art. 11 pkt 7a, będzie podlegała natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków, jakie przepisy prawa pracy wiążą z nawiązaniem stosunku pracy od dnia jej doręczenia pracodawcy, przy czym nie wstrzymuje wykonania tej decyzji wniesienie odwołania ani wniesienie skargi do sądu. (2e), 

• Decyzja, o której mowa w art. 11 pkt 7a, będzie wywoływała skutki prawne, jakie wiążą się ze stwierdzeniem istnienia stosunku pracy, na gruncie przepisów prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz obowiązkowych wpłaty na fundusze, o których mowa w odrębnych przepisach, od dnia jej doręczenia pracodawcy (2f), 

• Decyzja, o której mowa w art. 11 pkt 7a, w zakresie, w jakim stwierdza istnienie stosunku pracy za okres od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jej doręczenia pracodawcy, wywołuje skutki prawne określone w ust. 2f po dniu, w którym decyzja ta stała się ostateczna, a w przypadku wniesienia odwołania do sądu – od dnia, w którym orzeczenie sądu stało się prawomocne (2g). 

W praktyce oznacza to, że PIP zyska narzędzie pozwalające na administracyjne tj. na podstawie decyzji przekształcanie umów cywilnoprawnych w umowy o stosunku pracy, przy czym skutki takiej decyzji będą mogły następować niemal natychmiast po jej doręczeniu. 

Projekt jest obecnie na etapie rozpatrywania przez Komitet Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji (stan na 28 października 2025 r.)  – można się z nim zapoznać pod tym linkiem:  

https://legislacja.gov.pl/projekt/12401602/katalog/13153020#13153020