Powiązania gminy ze spółkami oraz samorządowymi instytucjami
Spis treści:
- Powiązania gmin z instytucjami samorządowymi
- Powiązania gmin ze spółkami z udziałem gminy
- Znaczenie wyroku dla transakcji realizowanych przez gminy
W dniu 11 marca 2025 roku Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał wyrok o sygnaturze I FSK 2218/21, w którym odniósł się do kwestii powiązań pomiędzy gminą, a jej spółkami oraz samorządowymi instytucjami.
Powiązania gmin z instytucjami samorządowymi
W interpretacji indywidulanej, DKIS stanął na stanowisku, że gmina i jej instytucje samorządowe powinny zostać uznane za podmioty powiązane, ponieważ gmina realnie wpływa na funkcjonowanie tych jednostek np. poprzez możliwość powoływania dyrektorów i zatwierdzania sprawozdań finansowych.
NSA zgodził się z wcześniejszym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Kielcach, który stwierdził, że Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) nie przedstawił wystarczającego uzasadnienia dla uznania, że między gminą a samorządowymi instytucjami kultury istnieją powiązania w rozumieniu przepisów o cenach transferowych.
WSA zauważył, że organ podatkowy nie wskazał konkretnych przesłanek z art. 11a ust. 2 ustawy o CIT, które miałyby świadczyć o "wywieraniu znaczącego wpływu" przez gminę na te instytucje.
Mając jednak na względzie dominujące wśród organów stanowisko w zakresie dość szerokiej interpretacji pojęcia „wywierania znaczącego wpływu”, gminy powinny rozważyć, czy faktycznie powiązanie nie występuje. Można bowiem stwierdzić, że bardziej szczegółowe uzasadnienie zdania DKIS w interpretacji spowodowałaby zupełnie inne stanowisko sądów administracyjnych i stwierdzenie, że powiązania pomiędzy gminą, a jej samorządowymi instytucjami faktycznie istnieją.
Znane są bowiem w orzecznictwie przypadki, gdzie stwierdzenie bądź brak powiązań przez pryzmat „wywierania znaczącego wpływu” uzależniony był wyłącznie od przedstawienia stanu faktycznego i rzeczywistych decyzji podejmowanych przez określone osoby. I tak stwierdzono np. powiązania poprzez członków rad nadzorczych (pomimo braku 25% udziałów w prawach głosu) oraz powiązania poprzez pełnienie funkcji kierowniczych np. dyrektorów generalnych.
Powiązania ze spółkami z udziałem gminy
Jednocześnie NSA podtrzymał stanowisko, że gmina posiada "znaczący wpływ" na spółki, w których ma co najmniej 25% udziałów. Zgodnie z art. 11a ust. 2 pkt 1 ustawy o CIT, posiadanie takiego udziału stanowi przesłankę do uznania podmiotów za powiązane. W związku z tym transakcje między gminą a takimi spółkami powinny być oznaczane symbolem "TP" w ewidencji VAT.
Wyrok ten podtrzymuje istniejącą tendencję, że ocena powiązań poprzez pojęcie „wywierania znaczącego wpływu” każdorazowo analizowana jest indywidualnie przez organ podatkowy, a stwierdzenie istnienia bądź braku istnienia powiązań uzależnione jest od precyzyjne opisanego stanu faktycznego, wskazującego na określone czynności, do których uprawnione są podmioty/osoby oceniane pod kątem „wywierania znaczącego wpływu”. Niemniej jednak z orzeczenia NSA i WSA nie wynika, że powiązanie nie istnieje, a więc gminy powinny być bardzo ostrożne w zakresie kwalifikowania transakcji z instytucjami samorządowymi, na których działalność oddziałują, ponieważ stanowisko DKIS potwierdza istnienie powiązań, a wyrok WSA i NSA jednoznacznie ich nie wyklucza.
