Projektant jako gwarant bezpieczeństwa publicznego – nowe obowiązki w dokumentacji budowlanej wynikające z ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej

Nadchodzące zmiany w przepisach dotyczących dokumentacji budowlanej wprowadzają istotne rozszerzenie odpowiedzialności projektantów budowlanych. Projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego ma na celu dostosowanie wymogów technicznych do rozwiązań przewidzianych w ustawie o ochronie ludności i obronie cywilnej z 5 grudnia 2024 roku. Oznacza to konieczność wprowadzenia do procesu projektowego nowych elementów dotyczących budowli ochronnych, obiektów zbiorowej ochrony i miejsc doraźnego schronienia. Projektanci, dotychczas odpowiedzialni głównie za zgodność inwestycji z przepisami prawa budowlanego i warunkami technicznymi, stają się teraz jednym z kluczowych uczestników systemu bezpieczeństwa publicznego. 

Nowe ramy prawne i ich wpływ na zakres odpowiedzialności projektanta 

Podstawą proponowanych zmian jest konieczność wdrożenia regulacji wynikających z ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Ustawa ta wprowadza szczegółowe wymagania dotyczące sposobu projektowania obiektów, które mają zapewniać ochronę ludności w sytuacjach zagrożenia. Projektant będzie zobowiązany nie tylko do stosowania klasycznych zasad projektowania obiektów budowlanych, lecz także do uwzględnienia specjalistycznych wymogów dotyczących budowli ochronnych, zagadnień odporności obiektów oraz możliwości ich wykorzystania w sytuacjach kryzysowych. 

Rozszerzenie katalogu obowiązków oznacza, że projektant staje się podmiotem współodpowiedzialnym za właściwe funkcjonowanie systemu ochrony ludności. Jego praca nabiera charakteru interdyscyplinarnego, obejmując kwestie bezpieczeństwa, inżynierii obronnej i organizacji przestrzeni kryzysowych. 

Rozszerzony zakres opracowania projektu zagospodarowania terenu (PZT) 

Nowe przepisy nakładają na projektantów obowiązek szczegółowego wykazania, w jaki sposób planowana inwestycja spełnia wymagania przewidziane dla obiektów zbiorowej ochrony lub miejsc doraźnego schronienia. W części opisowej PZT konieczne będzie wskazanie kategorii odporności obiektu, jego pojemności, prognozowanej strefy zagruzowania oraz odpowiednich odległości od innych obiektów i granic działki. 

Część rysunkowa projektu zostanie obwarowana nie tylko większą dokładnością pomiarową, ale również rozszerzonym zakresem elementów, takich jak wyjścia ewakuacyjne, wyjścia zapasowe, strefy zagruzowania czy obszary istotne dla funkcjonowania obiektu w sytuacjach kryzysowych. Oznacza to wymóg nowego standardu precyzji, uwzględniającego szczegółowe odwzorowanie przestrzeni pod kątem bezpieczeństwa ludności. 

Projekt architektoniczno-budowlany (PAB) jako narzędzie oceny gotowości obiektu do użycia w sytuacjach kryzysowych 

Projektanci architektoniczno-budowlani zostaną zobligowani do sporządzenia szczegółowego opisu warunków zapewnienia dostępności obiektów publicznych i mieszkaniowych dla osób starszych i niepełnosprawnych. Dodatkowo będą musieli przedstawić analizę przewidywanej liczby użytkowników oraz scenariusz, w jaki sposób obiekt może być wykorzystywany w sytuacjach kryzysowych. 

Część rysunkowa PAB musi zawierać dokładnie oznaczone elementy związane z organizacją ochrony zbiorowej, obejmujące strefy hermetyzacji, płaszczyzny ochronne, wejścia i wyjścia ewakuacyjne oraz powierzchnie przeznaczone na miejsca doraźnego schronienia. Nowelizacja obliguje projektantów do łączenia wymogów architektonicznych z zasadami odporności infrastruktury na zagrożenia, co wymaga od nich poszerzonej wiedzy i koordynacji międzybranżowej. 

Wymogi dotyczące projektu technicznego i odpowiedzialność branżowa projektantów 

Ochrona ludności będzie musiała zostać należycie odwzorowana również w projekcie technicznym, co pociąga za sobą obowiązek ścisłej współpracy projektantów branżowych. Dotyczy to w szczególności zagadnień wentylacji, zasilania awaryjnego, konstrukcji nośnych oraz instalacji bezpieczeństwa. 

Projektanci wszystkich branż zostaną zobowiązani do rzetelnego wykazania, że przyjęte rozwiązania techniczne realnie umożliwiają spełnienie wymogów ochronnych oraz zapewniają odpowiednią odporność obiektu w warunkach zagrożenia. To z kolei podnosi standard staranności zawodowej i wzmacnia odpowiedzialność zawodową za treść dokumentacji. 

Podsumowanie 

Nowelizacja przepisów dotyczących dokumentacji budowlanej w sposób istotny redefiniuje rolę projektanta budowlanego, czyniąc go jednym z kluczowych uczestników systemu ochrony ludności. Obowiązki związane z projektowaniem budowli ochronnych, tworzeniem miejsc doraźnego schronienia oraz zapewnianiem odporności obiektów w sytuacjach kryzysowych wymagają od projektantów nowego poziomu kompetencji oraz zwiększonej odpowiedzialności zawodowej. 

Zmiany te podnoszą standard projektowania w Polsce, jednak jednocześnie nakładają na branżę inżynierską obowiązek dostosowania wiedzy, procedur i praktyki projektowej do wymogów wynikających z ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej.