Przeniesienie posiadania samoistnego to nie sprzedaż nieruchomości
Posiadanie i własność są pojęciami bliskoznacznymi wyłącznie w mowie potocznej. Na gruncie prawnym, w tym podatkowym, posiadanie i własności nie oznaczają tego samego. Właściciel to osoba, której przysługuje prawo własności natomiast posiadaczem jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Posiadanie jest stanem faktycznym a własność stanem prawnym.
Choć w praktyce najczęściej posiadaczem samoistnym będzie właściciel, to występują jednak sytuacje, kiedy posiadacz samoistny nie będzie miał prawa własności a właściciel zostanie pozbawiony posiadania (przykładowo w sytuacji kradzieży rzeczy).
Rozróżnienie między posiadaniem a własnością ma również daleko idące konsekwencje podatkowe, gdyż inne skutki będą przykładowo sprzedaży nieruchomości a inne przeniesienia posiadania samoistnego nieruchomości przez osobę, która nie jest jej właścicielem (z uwagi np. na nieuregulowane kwestie własnościowe).
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT przewiduje, że odrębnym źródłem przychodów jest odpłatne zbycie m.in. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie. Tym niemniej uregulowanie powyższe nie znajdzie zastosowania do przeniesienia prawa posiadania samoistnego.
Odrębnym od odpłatnego zbycia nieruchomości źródłem przychodów są natomiast kapitały pieniężne i prawa majątkowe. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zarówno przychody z wykonania (wykorzystania) tych praw, jak również z ich sprzedaży lub zamiany. Przychody uzyskane z przeniesienia prawa posiadania samoistnego będą zaliczane właśnie do tej kategorii przychodów.
W konsekwencji przychody z przeniesienia prawa posiadania samoistnego podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych (według skali podatkowej).
Warto również pamiętać, że przedsiębiorca (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, osoba prawna lub jej jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej) wypłacający przychody z tytułu przeniesienia prawa posiadania samoistnego występuje w roli płatnika zaliczek na podatek dochodowy.
Pobraną zaliczkę płatnik powinien wpłacić do urzędu skarbowego do 20. dnia następnego miesiąca po dniu zapłaty za przeniesienie prawa posiadania i rozliczyć w zbiorczej rocznej deklaracji o pobranych zaliczkach PIT-4R. Oprócz tego powinien przekazać informacje PIT-11 (podatnikowi i do US).
Na podstawie PIT-11 zbywca prawa posiadania samoistnego wykaże przychód z praw majątkowych w swoim zeznaniu rocznym. Dochód z praw majątkowych będzie podlegał zsumowaniu z innymi dochodami opodatkowanymi skalą podatkową. W zeznaniu mogą być również rozliczone ewentualne koszty podatkowe.
