Spełnia się czarny scenariusz dla przedsiębiorców – nowy projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

W dniu 5 września 2018 r. na stronie RCL pojawiła się najnowsza wersja głośnego projektu ustawy, która przewiduje surowe zasady ponoszenia odpowiedzialności przez podmioty zbiorowe (w tym np. spółki prawa handlowego). Niestety, zgodnie z oczekiwaniami, w najnowszym projekcie, utrzymane zostały niemalże wszystkie przepisy pozwalające na prowadzenie postępowań i nakładanie drakońskich kar na podmioty zbiorowe.

Główne założenia projektu:

1. Podmioty zbiorowe (np. spółki) będą ponosiły odpowiedzialność za czyny zabronione wynikające z działania lub zaniechania ich organów lub członków organów.
2. Podmioty zbiorowe będą odpowiadać również za czyny zabronione popełnione m.in. przez swoich pracowników, inne osoby działające w ich imieniu lub w ich interesie oraz kontrahentów lub podwykonawców – jeżeli osiągnęły z tego tytułu choćby pośrednio korzyść majątkową.
3. W ustawie nie ma wymogu, aby odpowiedzialność podmiotu zbiorowego była uzależniona od uprzedniego skazania osoby działającej w imieniu lub na rzecz podmiotu. Co więcej, postępowania wobec osoby fizycznej i podmiotu zbiorowego mogą toczyć się równolegle.
4. Z odpowiedzialnością będziemy mieli również do czynienia, jeżeli czyn zostanie popełniony w związku z „ruchem przedsiębiorstwa”, choćby nie ustalono, sprawcy czynu.
5. Ustawa nakłada ponadto obowiązek wprowadzenia systemu zgłaszania nadużyć i ochrony tzw. sygnalistów (whistleblowing)
6. Katalog kar przewidzianych w ustawie obejmuje przede wszystkim kary pieniężne (nawet do 30 mln PLN) oraz rozwiązanie, bądź likwidację podmiotu zbiorowego.
7. Ustawa zawiera również szeroki katalog środków karnych, obejmujących m.in. przepadek korzyści majątkowych, zakaz promocji i reklamy, zakaz prowadzenia danego rodzaju działalności, zakaz korzystania z dotacji i subwencji oraz zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne.
8. Oprócz kar i środków karnych, przewidziane zostały również rozbudowane środki zapobiegawcze, takie jak zabezpieczenie majątkowe, ustanowienie zarządu przymusowego, wstrzymanie dotacji, czy też zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne w trakcie trwania postępowania.

Co ważne, przesłanką wyłączającą odpowiedzialności i pozwalającą na uniknięcie surowych kar ma być zachowanie tzw. należytej staranności, która powinna przejawiać się przede wszystkim poprzez wprowadzenie wewnętrznych norm i procedur, czyli mówiąc w skrócie, ustawa nałoży na przedsiębiorców obowiązek wprowadzenia nowych systemów zachowania zgodności (tzw. compliance).   Z uwagi na przyspieszenie prac legislacyjnych, możemy spodziewać się, że ustawa wejdzie w życie jeszcze w 2018 r. Projekt można znaleźć na stronie RCL:   http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12312062/katalog/12511889#12511889