Spłata małżonka jako wydatek na cele mieszkaniowe.
Do tej pory organy podatkowe twierdziły, że spłata małżonka nie może stanowić wydatku na cele mieszkaniowe. Odmienne było w przeważającej mierze stanowisko sądów. Okazuje się, że czasami argumenty sądów przekonują Organ, gdyż aktualnie również Dyrektor KIS zmienił swoje podejście.
- Dotychczasowe stanowisko organów - Brak możliwości skorzystania z ulgi mieszkaniowej
- Odmienne stanowisko sadów administracyjnych
- Aktualne stanowisko Dyrektora KIS
Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochody ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych mogą być zwolnione z podatku, jeśli zostaną wydatkowane na własne cele mieszkaniowe w ciągu trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiła sprzedaż.
Do wydatków na cele mieszkaniowe zalicza się m.in. zakup nieruchomości lub jej części czy udziału w nieruchomości, budowę, remont, spłatę kredytów udzielonych na cele mieszkaniowe oraz inne inwestycje mieszkaniowe.
Dotychczasowe stanowisko organów - Brak możliwości skorzystania z ulgi mieszkaniowej
Do tej pory Organy twierdziły, że spłata na rzecz byłego małżonka nie daje prawa do ulgi mieszkaniowej. Organy podatkowe wskazywały, że środki ze sprzedaży nieruchomości przeznaczone na spłatę byłego małżonka w związku z podziałem majątku nie są wydatkami na własne cele mieszkaniowe w rozumieniu art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT.
Organy podkreślały, że podział majątku nie jest „nabyciem” nieruchomości a w konsekwencji przyznanie jednemu z małżonków na własność mieszkania w wyniku podziału majątku wspólnego nie jest traktowane jako jego nabycie, a spłata byłego małżonka nie stanowi kosztu zakupu nieruchomości. Organy wskazywały, że również spłata kredytu zaciągniętego na spłatę byłego małżonka nie jest spłatą kredytu, który uprawniałby do skorzystania ze zwolnienia podatkowego, ponieważ nie został on przeznaczony na zakup nowej nieruchomości.
Przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 11 stycznia 2023 r. 0115-KDIT2.4011.727.2022.1.MD, czytamy, że „(…) środki uzyskane z odpłatnego zbycia działki przeznaczone na spłatę byłego małżonka, wynikającą z ustaleń o podziale majątku, przyznającego Pani na wyłączną własność lokal mieszkalny, który stanowił uprzednio wspólność majątkową małżeńską, nie będą stanowić wydatku na nabycie tej nieruchomości, którego poniesienie umożliwia skorzystanie ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 powołanej ustawy.”
Odmienne stanowisko sadów administracyjnych
Mimo pojawiających się stanowisk niekorzystnych, czego przykładem może być Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 czerwca 2020 r., sygn. II FSK 2262/19, w którym NSA wskazał, że rozliczenie małżonków po ustanowieniu rozdzielności majątkowej nie stanowi realizacji własnego celu mieszkaniowego w postaci nabycia udziału w nieruchomości, w większości wyroków Sądy zajmują stanowisko przychylne podatnikom.
Sądy wskazują, że zniesienie współwłasności poprzez spłatę byłego małżonka - współwłaściciela mieszkania ma na celu własny cel mieszkaniowy. Wydatkiem na cele mieszkaniowe jest także nabycie udziału w nieruchomości lub prawie do lokalu. Zniesienie współwłasności poprzez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych stanowi zatem uzyskanie udziału dotychczasowego współwłaściciela, a zatem jego nabycie. (tak. Wyrok NSA z dnia 8 lutego 2023 r., sygn. II FSK 1613/20). Również w wyroku NSA z dnia 10 marca 2022 r., sygn. II FSK 1723/19 wskazano, że: wydatek na spłatę zobowiązań wobec byłego małżonka jest wydatkiem na nabycie nieruchomości (udziału) w rozumieniu art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. a) ustawy o PIT.
Z kolei w wyroku z dnia 24 listopada 2022 r., sygn. II FSK 724/20 NSA podkreślił, że zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT jest normą celu społecznego, mającą ułatwić zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych. W konsekwencji NSA wskazał, że również wykładnia celowościowa przemawia za przyjęciem, że w przypadku byłych małżonków zniesienie współwłasności nieruchomości mieszkalnej, nabytej w czasie trwania związku małżeńskiego, za spłatą jednego z nich powoduje, że zarówno małżonek, który dokonuje spłaty, jak i małżonek, którego udział został spłacony, mogą zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe.
Aktualnie Dyrektor KIS podkreśla, że podstawowym warunkiem zwolnienia jest przeznaczenie przychodu na własne cele mieszkaniowe podatnika a spłata byłego małżonka w wyniku podziału majątku może być uznana za taki wydatek, jeśli prowadzi do uzyskania wyłącznej własności nieruchomości mieszkalnej.
W interpretacja Dyrektora KIS z dnia 9 listopada 2023 r. 0114-KDIP3-2.4011.792.2023.2.AC wskazano, że „(…) wydatkowanie (…) przychodu uzyskanego ze sprzedaży lokalu mieszkalnego nabytego w darowiźnie na spłatę męża w wyniku podziału majątku wspólnego w zamian za udział w budynku mieszkalnym stanowi wydatek na własne cele mieszkaniowe i uprawnia (…) do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 w związku z art. 21 ust. 25 ww. ustawy.”
Podobnie w Interpretacji Dyrektora KIS z dnia 17 grudnia 2024 r. 0114-KDWP.4011.162.2021.12.AS, zostało potwierdzone, że „(…) wydatkowanie (…) przychodu uzyskanego ze sprzedaży lokalu mieszkalnego na spłatę byłego męża w wyniku podziału majątku wspólnego w zamian za udział w nieruchomości stanowi wydatek na własne cele mieszkaniowe i uprawnia (…) do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 w związku z art. 21 ust. 25 ww. ustawy.”
Podsumowanie
Zmiana podejścia organów podatkowych potwierdza, że warto walczyć o korzystne rozstrzygnięcia sądowe, a argumentacja sądów ma przynajmniej czasami realny wpływ na interpretację przepisów podatkowych. Rozstrzygnięcia pokazują również, że wykładnia celowościowa przepisów może mieć znaczenie kluczowe. Zmiana jest niezwykle istotna dla podatników dokonujących spłaty w ramach podziału majątku, którzy będą mieli możliwość skorzystania ze zwolnienia podatkowego. Z pewnością ułatwi to rozliczenia związane z rozwodem czy zniesieniem wspólności małżeńskiej.
