Uregulowanie statutu gruntów spółdzielni mieszkaniowych – projekt ustawy
W wykazie prac legislacyjnych został obuplikowany projekt ustawy o uregulowaniu praw do gruntów zabudowanych przez spółdzielnie mieszkaniowe, o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (numer projektu UD335), który jest próbą uporządkowania wieloletnich problemów związanych z gruntami zabudowanymi przez spółdzielnie mieszkaniowe, zwłaszcza tam, gdzie spółdzielnie nie uzyskały trwałego tytułu prawnorzeczowego do nieruchomości. Skutki dotychczasowego stanu prawnego szczególnie mocno odczuwają członkowie spółdzielni, których prawa do lokali są osłabione, a obrót tymi prawami i ich zabezpieczanie hipoteką istotnie ograniczone po uchwale Sądu Najwyższego z 2013 r. w świetle której, jeśli spółdzielnia mieszkaniowa nie dysponuje własnością gruntu lub jego użytkowaniem wieczystym, nie może dojść do skutecznego ustanowienia definitywnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, jako ograniczonego prawa rzeczowego.
Projekt przewiduje przyznanie spółdzielniom mieszkaniowym roszczenia o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego oraz o nieodpłatne przeniesienie własności posadowionych na nich budynków. Co istotne, roszczenia te mają być rozpoznawane w trybie administracyjnym, co otwiera drogę do korzystania z instrumentów przeciwdziałania bezczynności organów oraz do kontroli rozstrzygnięć w administracyjnym toku instancji i przed sądami administracyjnymi. Jednocześnie utrzymany zostaje element odpłatności za użytkowanie wieczyste, z możliwością bonifikat po stronie Skarbu Państwa i samorządów.
Drugim filarem projektu jest przywrócenie możliwości ustanawiania użytkowania wieczystego na cele mieszkaniowe, w szczególności na potrzeby społecznego budownictwa mieszkaniowego oraz inwestycji adresowanych do studentów i doktorantów. Użytkowanie wieczyste ma stać się ponownie narzędziem umożliwiającym tańsze pozyskanie gruntów publicznych przy zachowaniu przez właściciela kontroli nad realizacją celu inwestycji. Preferencyjne stawki opłat mają z jednej strony zachęcać inwestorów, z drugiej zaś zapewniać stabilny dochód sektorowi publicznemu.
Projekt obejmuje również doprecyzowanie zasad gospodarowania nieruchomościami publicznymi, w tym włączenie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu do zasobu nieruchomości w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wzmocnieniu ma ulec pozycja Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego poprzez możliwość odwołania wyposażenia lub doposażenia w razie wykorzystywania nieruchomości niezgodnie z przeznaczeniem, a także przez wyraźne rozszerzenie katalogu podmiotów doposażanych o samorządowe osoby prawne.
Uzupełnieniem zmian jest doprecyzowanie zasad partycypacji inwestorów w inwestycjach drogowych wywołanych inwestycjami niedrogowymi, co ma usprawnić współpracę między inwestorami a zarządcami dróg. Całość projektowanych regulacji zmierza do zwiększenia pewności obrotu, poprawy ochrony praw lokatorów oraz bardziej racjonalnego zarządzania mieniem publicznym, przy jednoczesnym wykorzystaniu użytkowania wieczystego jako wyspecjalizowanego instrumentu polityki mieszkaniowej.
