Urząd nie zwraca podatku? Masz prawo do odsetek za cały okres przetrzymywania Twoich pieniędzy! (wyrok TSUE z dnia 8 czerwca 2023 r. sygn. C-322/22)

Czego dotyczyła sprawa?

Sprawa dotyczyła amerykańskiego funduszu inwestycyjnego, w sprawie którego (konkretnie prawa do zwolnienia otrzymywanych przez niego dywidend z podatku w Polsce) zapadł korzystny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie C-190/12 Emerging Markets Series of DFA Investment Trust Company.

W następstwie rozstrzygnięcia fundusz w 2017 r. wystąpił do właściwego organu podatkowego o zwrot nadpłaty podatku obejmującej lata 2012–2014 z należnymi odsetkami, które, jak sądził, należą mu się od dnia pobrania podatku, aż do dnia zwrotu nadpłaty.

Organ zwrócił nadpłatę, ale z niepełnymi odsetkami

Fiskus wprawdzie zwrócił funduszowi nadpłatę, jednak jeśli chodzi o jej oprocentowanie, to w odniesieniu do nadpłat z lat 2012 i 2013 wypłacił odsetki tylko za okres od dnia pobrania podatku do 30. dnia od publikacji orzeczenia Trybunału w Dzienniku Urzędowym UE, tj. 10 lipca 2014 r. Organ uzasadnił to tym, że gdyby nie 30-dniowy termin, podatnicy umyślnie opóźnialiby składanie  wniosków o zwrot nadpłaty, co umożliwiłoby im w konsekwencji otrzymanie wyższego oprocentowania.

W odniesieniu do nadpłaty za 2014 r., organ w całości odmówił wypłaty oprocentowania. Zdaniem fiskusa podatek za 2014 r. został pobrany już po opublikowaniu rozstrzygnięcia Trybunału z 10 lipca 2014 r. W ocenie urzędu fundusz jako podatnik mógł zatem sprzeciwić się poborowi daniny z powołaniem się na orzeczenie TSUE.

NSA ponownie zapytał Trybunał

Sprawa dotarła przed Naczelny Sąd Administracyjny, który zdecydował się zwrócić w tej kwestii z pytaniem prejudycjalnym do TSUE. Decydując o skierowaniu sprawy do Trybunału NSA wskazał na różnicę między konsekwencjami wyroku TSUE i Trybunału Konstytucyjnego. W art. 78 § 5  Ordynacji podatkowej określono tożsame reguły oprocentowania nadpłat wynikających z rozstrzygnięć TSUE oraz TK. Jednak w razie wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, uznającego niezgodność przepisu krajowego z Konstytucją RP, publikacja wyroku TK skutkuje utratą mocy obowiązującej zakwestionowanej regulacji. W ocenie NSA niedopuszczalna jest sytuacja, że nadpłata daniny powstała po publikacji rozstrzygnięcia TSUE.

Sąd zauważył także, że w omawianej sprawie,  pomimo wyroku Trybunału z 10 lipca 2014 r., krajowy ustawodawca zwlekał z naprawieniem uznanych za sprzeczne z prawem UE przepisów. Wypłacający dywidendę miał zatem obowiązek, jako płatnik, pobrać podatek, ponieważ zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej za niewykonanie tego obowiązku odpowiadał całym swoim majątkiem. Tymczasem w sprawie będącej przedmiotem sporu organ niejako przerzucił na podatnika winę za powstałą sytuację argumentując, że mógł on przecież oponować przeciwko poborowi daniny.

TSUE po stronie funduszu

Wydając korzystne dla podatnika rozstrzygnięcie TSUE zwrócił uwagę, że opóźnienie w zawiadomieniu podatnika o pobranym przez płatnika podatku może skutkować tym, że podatnik zostanie poinformowany o jego poborze dopiero po upływie terminu, o którym mowa w art. 78 § 5 Ordynacji podatkowej.

Ponadto, jeżeli polskie przepisy w dalszym ciągu będą niezgodne z prawem UE, to podatnik może nie mieć możliwości, by sprzeciwić się pobraniu podatku. Jak wskazał Trybunał, nie można wykluczyć sytuacji, gdy podatek nadal będzie pobierany z naruszeniem prawa wspólnotowego, również po publikacji rozstrzygnięcia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE.

Trybunał uznał więc za sprzeczną z prawem UE regulację, która limituje należne podatnikowi odsetki od nadpłaty do 30. dnia od publikacji orzeczenia TSUE, a nawet wyklucza jakiekolwiek jej oprocentowanie, jeśli podatnik poniósł nadpłatę po upływie 30. dnia.

Przełomowe rozstrzygnięcie TSUE stanowi podstawę do ubiegania się przez podatników o zwrot nadpłat i żądania wznowienia zakończonych postępowań. Będzie miało również niewątpliwie duże znaczenie w innych sprawach dotyczących niezgodności polskich przepisów podatkowych z regulacjami wspólnotowymi (w tym również w sprawach dotyczących zwrotów VAT).