Czy można zastosować zwolnienie z VAT dla importu towarów?
Czy można zastosować zwolnienie z VAT dla importu towarów powracających gdy nie są spełnione wszystkie przesłanki upoważniające dla zwolnienia z cła?
Na tak postawione pytanie prejudycjalne przez szwedzki sąd adminsitracyjny ma odpowiedzieć Trybunał Sprawiedliwości Europejskiej (dalej TSUE). Na ten moment mamy jednak już Opinię Rzecznik Generalnej P. Juliane Kokott z dnia 6 marca 2025 r. w sprawie C‑125/24 Palmstråle.
Czego dotyczy sprawa?
Szwedzka podatniczka jest właścicielką koni, które biorą udział zawodach organizowanych w różnych państwach. Podatniczka wywiozła dwa konie poza obszar celny Unii Europejskiej – do Norwegii. Po tym jak konie wzięły udział w zawodach, wprowadzono je z powrotem do Unii przez przejście graniczne z Norwegii do Szwecji. Nie skierowała się do oddziału urzędu celnego na granicy w celu przedstawienia wprowadzonych towarów organom celnym i dokonania zgłoszenia celnego. Została jednak zatrzymana podczas kontroli drogowej przez organ celny wkrótce po minięciu przez nią oddziału celnego.
Organ celny podjął decyzję o naliczeniu podatniczce - VAT z tytułu importu. Nie ustalono jednak kwoty długu celnego. Zdaniem urzędu celnego w związku z przywozem powrotnym nie można było przyznać zwolnienia z VAT, ponieważ skarżąca nie zgłosiła koni do dopuszczenia do obrotu ani też nie wystąpiła o zwolnienie z należności celnych.
Podatniczka odwoływała (po wcześniejszych etapach procedur) się aż do najwyższego sadu administracyjnego w Szwecji w tej sprawie – który wystosował w tej srpawei następujące pytanie prejudycjalne: Czy art. 143 ust. 1 lit. e) dyrektywy VAT oraz art. 86 ust. 6 i art. 203 unijnego kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że muszą zostać spełnione zarówno przesłanki materialne, jak i proceduralne określone w art. 203 kodeksu, aby przyznane zostało zwolnienie z należności celnych przywozowych – a tym samym zwolnienie z podatku VAT – w przypadku powrotnego przywozu, jeżeli dług celny w rozumieniu art. 79 kodeksu celnego powstał w wyniku niedopełnienia obowiązku przedstawienia towarów organom celnym określonego w art. 139 ust. 1 kodeksu celnego?
Regulacje prawne
Pytanie prejudycjalne dotyczy powiązań pomiędzy kodeksem celnym a dyrektywą VAT w przypadku tzw. towarów powracających. Są to towary unijne wywiezione z Unii, które jednak w określonym terminie zostają bez zmiany ich stanu ponownie wprowadzone do Unii (art. 203 ust. 1 akapit pierwszy kodeksu celnego). Przedmiotem sporu prawnego jest decyzja dotycząca VAT z tytułu importu. Skarżąca powołuje się na art. 143 ust. 1 lit. e) dyrektywy VAT. Przepis ten zwalnia z VAT z tytułu importu ponowny przywóz towarów, gdy „towary te są zwolnione z cła”.
Z kolei jak stanowią unijne regulacje celne (na podstawie Unijnego Kodeksu Celnego) towary nieunijne (zgłoszone), które są ponownie importowane (i z odpowiednim zastosowaniem), są zwolnione z cła (art. 203 UKC). W przypadku niedopełnienia jednego z obowiązków dotyczących importu powstaje dług celny w imporcie (art. 79 UKC).
Stanowisko Rzecznik
Rzecznik Generalna podniosła kilka ciekawych kwestii w zakresie interpretacji przedstawionych regulacji jak i w omawianym przypadku, mających znaczenie dla praktyki rozliczania VAT od importu jak i wpływu regulacji celnych UE na system VAT:
- Podatek od wartości dodanej z tytułu importu ma stworzyć na gruncie VAT początkowe obciążenie dla towarów sprowadzanych z państw trzecich, które odpowiada obciążeniu towarów w państwie członkowskim importu. W przypadku, gdy towary pochodzące pierwotnie z Unii są ponownie wprowadzane do Unii bez zmian jako towary powracające, nie ma jednak „konsumpcyjnych” przyrostów wartości, które musiałyby zostać obciążone podatkiem (pkt 33);
- Odmowa zwolnienia z podatku VAT opiera się wyłącznie na naruszeniu przepisów celnych. Zróżnicowane skutki prawne odzwierciedlają zasadniczą niezależność od siebie prawa celnego i prawa VAT. Natomiast jak najbardziej mogą być rozbieżne miejsca powstania długu celnego i zobowiązania VAT z tytułu importu. Tak samo w ocenie Trybunału dalsze istnienie zobowiązania z tytułu VAT może być niezależne od wygaśnięcia długu celnego (pkt 34-37);
- W praktyce VAT z tytułu importu i należności celne są pobierane i rozliczane wspólnie. W konkretnym przypadku można razem ze zgłoszeniem celnym wystąpić o zwolnienie z VAT z tytułu importu (towary powracające). Takie względy praktyczne nie wystarczają jednak, by uzasadnić akcesoryjność, zgodnie z którą także w odniesieniu do zwolnienia z VAT z tytułu importu należałoby dotrzymać procedury celnej (pkt 38-39);
- Prawo celne jest bardziej sformalizowane niż prawo VAT. Podatek VAT jest ogólnym podatkiem konsumpcyjnym, którego celem jest opodatkowanie nakładu konsumenta poniesionego na usługę lub dostawę. Ów cel jest co do zasady niezależny od uchybień proceduralnych. W konsekwencji naruszenie formalności na gruncie VAT nie prowadzi co do zasady do powstania zobowiązania z tytułu VAT.
- W przypadku odprawy celnej samo naruszenie (formalnych) obowiązków powoduje powstanie długu celnego. W przypadku podatku VAT konsumpcja jest opodatkowana niezależnie od formalnych obowiązków. W tym przypadku podatek VAT został nałożony na import z powodu naruszenia procedury celnej, chociaż nie nastąpił wzrost wartości towarów podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT (pkt 40-41);
- Podsumowując swoje stanowisko, Rzecznik wskazała w niniejszej sprawie że: zgodność z procedurą celną nie jest warunkiem zwolnienia z podatku VAT. Wystarczy, że spełnione są materialne warunki zwolnienia z cła. Dlatego towary ponownie importowane są zwolnione z podatku VAT - nawet jeśli towary nie zostały przedstawione organom celnym, nie złożono zgłoszenia celnego lub nie złożono wniosku o zwolnienie z cła. (pkt 43)
Wyrok, który może zapaść w omawianej sprawie (zakładając, że TSUE przyjmie ocenę prawną Rzecznik) ma istotne znaczenie dla wykładni przepisów VAT dot. importu towarów ale i styku regulacji celnych z mechanizmami opodatkowania VAT. Po drugie w polskiej ustawie VAT zwolnienie dot. towarów powracających umiejscowione jest w art. 45 ust. 1 pkt 4 ustawy.
