JPK CIT – trwa największa zmiana w sprawozdawczości finansowej

Autorzy:
Izabela Witczak (BPION Poland Sp. z o.o.)
Karolina Wach, (BPION Poland Sp. z o.o.)

2025 rok zapisze się w historii polskiej rachunkowości jako moment przełomowy. To właśnie wtedy przedsiębiorstwa po raz pierwszy zaczęły raportować swoje rozliczenia podatkowe w nowym formacie – JPK CIT. Eksperci określają tę zmianę jako największą reformę w obszarze sprawozdawczości podatkowej od czasu wprowadzenia Jednolitego Pliku Kontrolnego dla podatku VAT. W niniejszym artykule przybliżymy genezę nowego rozwiązania, jego wpływ na codzienną pracę księgowych, harmonogram wdrażania oraz pierwsze doświadczenia podatników.

Skąd się wziął JPK CIT?

Historia Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) w Polsce sięga 2016 roku, kiedy to po raz pierwszy wprowadzono obowiązek elektronicznego przekazywania organom podatkowym danych z rejestrów VAT. W kolejnych latach zakres JPK był sukcesywnie rozszerzany, obejmując między innymi pliki dotyczące magazynów, wyciągów bankowych czy ksiąg rachunkowych. JPK CIT jest naturalnym rozwinięciem tej idei – przenosi bowiem pełne raportowanie na grunt podatku dochodowego od osób prawnych.

Porównanie JPK VAT a JPK CIT

Raportowanie JPK CIT będzie odbywać się w sposób analogiczny do innych plików JPK – wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w formacie zgodnym ze strukturą logiczną opublikowaną przez Ministerstwo Finansów.

Raportowanie JPK CIT składać się będzie z dwóch odrębnych plików: JPK_KR_PD (dane z ksiąg rachunkowych, rozliczenie CIT) oraz JPK_ST_KR (ewidencja środków trwałych i WNiP). Raportowanie JPK CIT zawierać będzie pełny wgląd w operacje księgowe oraz dane wykorzystywane do obliczenia podstawy opodatkowania takie jak: księga główna, dzienniki, zestawienie obrotów i sald, dane kontrahentów, ewidencje środków trwałych i WNIP, oznaczenia podatkowe transakcji kosztowych i przychodowych.

Nowa codzienność księgowych

Wdrożenie JPK CIT oznacza zupełnie nowe podejście do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Dotychczas wiele firm traktowało sprawozdawczość podatkową jako proces końcowy – bilansowanie rozliczeń i nanoszenie ewentualnych korekt dopiero przy rocznym CIT-8. Obecnie takie podejście nie jest już możliwe. Organy podatkowe otrzymują bowiem na bieżąco pełny obraz ksiąg rachunkowych, co zmusza księgowych do niezwykle precyzyjnego księgowania oraz mapowania każdej operacji już na etapie jej ujęcia. W praktyce oznacza to koniec tzw. „łat” nanoszonych pod koniec roku i konieczność prowadzenia ksiąg w sposób spójny oraz w pełni transparentny przez cały okres rozliczeniowy.

Nowa codzienność to także dodatkowe obowiązki i wyzwania organizacyjne. Aby sprostać wymogom JPK CIT, księgowi powinni przede wszystkim zadbać o zgodność planu kont z nowymi standardami, zapewniać bieżącą kontrolę jakości danych oraz inwestować w szkolenia zespołu, które pozwolą lepiej zrozumieć techniczne aspekty raportowania. Niezbędna staje się również ścisła współpraca z dostawcami oprogramowania finansowo-księgowego, ponieważ tylko aktualne systemy gwarantują poprawne generowanie plików JPK CIT. Wreszcie, niezwykle ważne jest stałe monitorowanie komunikatów Ministerstwa Finansów, które regularnie publikuje wyjaśnienia i zmiany w zakresie nowych obowiązków.

Harmonogram wdrożenia

Proces wdrażania JPK CIT został rozłożony na kilka etapów, aby dać przedsiębiorstwom czas na dostosowanie systemów księgowych oraz procedur wewnętrznych:

• Od 1 stycznia 2025 r. – obowiązek raportowania dotyczy największych podmiotów tj. podatkowych grup kapitałowych oraz największych podatników CIT, u których wartość przychodu uzyskanego w poprzednim odpowiednio roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro. Pierwszy termin raportowania obejmuje dane za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2024 r. i przypada na marzec 2026 r. tj. do upływu terminu złożenia zeznania podatkowego za 2025 rok.
• Od 1 stycznia 2026 r. – obowiązek obejmie średnie przedsiębiorstwa tj. podatników i spółki niebędące osobami prawnymi, które zobowiązane są do przesyłania ewidencji JPK_VAT. Dane raportowe obejmą dane za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2025 r., a pierwszy termin raportowania nastąpi w marcu 2027 r. Nie wszystkie elementy raportowania będą jeszcze obowiązkowe.
• Od 1 stycznia 2027 r. – raportowanie będzie już powszechne i obejmie wszystkie podmioty zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych w pełnej formie.

Pierwsze doświadczenia przedsiębiorstw

Pierwsze miesiące funkcjonowania JPK CIT pokazują, że przedsiębiorstwa mierzą się zarówno z wyzwaniami, jak i dostrzegają pewne korzyści płynące z nowego systemu. Najczęściej wskazywane trudności dotyczą dostosowania systemów księgowych, konieczności ujednolicenia planów kont oraz zwiększonego nakładu pracy w pierwszych miesiącach raportowania. Wielu księgowych sygnalizuje również potrzebę dodatkowych szkoleń i wsparcia technicznego.

Z drugiej strony, część firm zauważa pozytywne aspekty zmian. Dzięki konieczności bieżącej weryfikacji danych księgowych zmniejsza się ryzyko błędów i nieścisłości, a dostęp do szczegółowych danych w ustrukturyzowanej formie ułatwia zarządzanie finansami i kontrolę wewnętrzną prowadzonych operacji. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, że jednolity format plików może w przyszłości uprościć komunikację z bankami czy audytorami.

Podsumowanie

Wprowadzenie JPK CIT to największa reforma sprawozdawczości podatkowej w Polsce od lat. Zmienia ona nie tylko sposób raportowania do organów podatkowych, ale także codzienną pracę księgowych, którzy muszą na nowo zorganizować swoje procesy. Choć pierwsze miesiące pokazują, że wdrożenie wiąże się z wieloma trudnościami, to jednak perspektywa większej przejrzystości i cyfryzacji finansów wydaje się nieunikniona. Pozostaje pytanie, czy przedsiębiorstwa będą w stanie w pełni wykorzystać potencjał nowego systemu i czy administracja skarbowa zapewni im wystarczające wsparcie w tym procesie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926, z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2651, z późn. zm.)
3. Komunikaty Ministerstwa Finansów dotyczące struktur JPK
4. Raport PwC: „Rozwój podatków w erze cyfryzacji”, Warszawa 2025.
5. Broszura informacyjna Ministerstwa Finansów dot. Struktury JPK_KR_PD