Kompensata w zakresie cen transferowych – czym jest i jak ją rozumieć?

Kompensata w zakresie cen transferowych to zagadnienie, które w praktyce może budzić wiele pytań, zarówno ze strony podatników, jak i organów podatkowych. Wynika to przede wszystkim z niejednoznaczności samego pojęcia oraz jego specyfiki w kontekście przepisów dotyczących transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. W niniejszym artykule przybliżamy istotę kompensaty, jej podstawy prawne oraz praktyczne znaczenie w dokumentowaniu i ocenie rynkowości warunków transakcji.

Kompensata – podstawa prawna

Podstawę dla kompensaty odnajdujemy w § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Zgodnie z tym przepisem, jeśli w jednej transakcji kontrolowanej między podmiotami powiązanymi zastosowano warunki mniej korzystne niż rynkowe, a w innej bardziej korzystne, to organ podatkowy, określając dochód (lub stratę) podatnika w drodze szacowania, powinien uwzględnić, czy korzyści uzyskane w jednej transakcji nie rekompensują strat w drugiej.

Oznacza to, że prawodawca dopuszcza możliwość oceny dwóch lub więcej transakcji łącznie, pod warunkiem, że są one realizowane między tymi samymi podmiotami powiązanymi. Nie chodzi jednak o to, by podatnik dokonywał korekty cen transferowych czy przeksięgowań między transakcjami, ale
o ich wspólną ocenę z punktu widzenia zasady ceny rynkowej.

Czym kompensata nie jest?

Należy podkreślić, że kompensata w rozumieniu § 9 ust. 1 rozporządzenia nie jest klasyczną korektą cen transferowych. Nie zmienia się ani treść transakcji, ani ich warunki, ani sposób ich rozliczenia podatkowego. Kluczowe jest jedynie to, że z punktu widzenia całokształtu relacji gospodarczych między podmiotami powiązanymi, możliwe jest stwierdzenie, że całość współpracy odbywa się na warunkach zbliżonych do rynkowych.

W praktyce oznacza to, że nawet jeśli jedna transakcja nosi znamiona nierynkowej (np. zaniżona cena sprzedaży), ale inna, między tymi samymi stronami, wykazuje warunki bardziej korzystne dla podatnika, to mogą one wzajemnie się równoważyć.

Znaczenie praktyczne

Zastosowanie kompensaty może być szczególnie pomocne w sytuacjach, gdy podmioty powiązane prowadzą szeroką współpracę obejmującą wiele różnych transakcji, np. sprzedaż towarów, świadczenie usług czy udzielanie licencji. Umożliwia to bardziej elastyczne podejście do oceny rynkowości i może stanowić argument w razie ewentualnej kontroli podatkowej.

Warto jednak pamiętać, że możliwość kompensaty nie powinna prowadzić do nadużyć, organy podatkowe wciąż mają prawo do zakwestionowania transakcji, jeśli uznają, że kompensacja jest sztuczna lub nieadekwatna. Kluczowe jest więc rzetelne uzasadnienie i pełna przejrzystość.

Podsumowanie

Kompensata w cenach transferowych to narzędzie, które pozwala na całościową ocenę relacji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Choć nie wiąże się z koniecznością dokonywania korekt księgowych czy podatkowych, wymaga precyzyjnego ujęcia w dokumentacji i logicznego uzasadnienia. Właściwie zastosowana, może być skuteczną linią obrony w przypadku wątpliwości co do rynkowości warunków stosowanych w transakcjach kontrolowanych.