Nowelizacja przepisów MDR – przegląd proponowanych zmian
Spis treści
1. Wstęp
2. Opis zmian i podstawy ich wprowadzenia
- Zwolnienie promotora z obowiązku raportowania z uwagi na tajemnicę zawodową
- Usystematyzowanie i doprecyzowanie definicji
- Zmiana definicji ogólnej cechy rozpoznawczej i powiązanie z kryterium głównej korzyści
- Dodanie definicji „uczestnika uzgodnienia”
- Zmiana definicji „udostępnienia”
- Zmiana definicji „wdrożenia”
- Połączenie instytucji promotora i wspomagającego
- Zmiana konstrukcji obowiązku raportowania i terminów
- Likwidacja MDR-2
- Zawieszenie prawa do uzupełniania informacji MDR podczas kontroli
- Zmiana w zakresie sankcji
- Rozszerzenie przesłanek odmowy nadania NSP
- Zniesienie obowiązku posiadania procedury wewnętrznej MDR
- Zmiana definicji wartości niematerialnych trudnych do wyceny
- Wprowadzenie definicji czynności wspomagających
- Możliwość wydania przez ministra finansów rozporządzenia wyłączającego z raportowania uzgodnienia krajowe
- Ograniczenie raportowania uzgodnień krajowych – wprowadzenie progów
- Uchylenie możliwości wystąpienia o interpretację przepisów MDR
3. Podsumowanie
Po pięciu latach obowiązywania przepisów dotyczących schematów podatkowych (MDR), Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej. Celem jest uproszczenie systemu, dostosowanie go do przepisów unijnych i wyroków TSUE, zmniejszenie obciążeń dla podatników i lepsze dopasowanie obowiązków do praktyki gospodarczej.
Poniżej prezentujemy krótki opis najważniejszych, zaproponowanych zmian, a o tych najciekawszych napiszemy w kolejnych publikacjach.
2. Opis zmian i podstawy ich wprowadzenia
a) Zwolnienie promotora z obowiązku raportowania z uwagi na tajemnicę zawodową
Na czym polega zmiana: Promotorzy (np. adwokaci, doradcy podatkowi, radcowie prawni) zostają zwolnieni z obowiązku raportowania schematów podatkowych, w przypadku schematów podatkowych niestandaryzowanych, które objęte są tajemnicą zawodową. W takim przypadku obowiązek ten może przejść na korzystającego albo innego promotora, który nie jest ustawowo zobligowany do zachowania tajemnicy zawodowej.
Uzasadnienie: Implementacja wyroku TSUE (C-694/20) oraz Dyrektywy DAC8. Nowelizacja wzmacnia ochronę prawną podmiotów wykonujących zawody zaufania publicznego i likwiduje niezgodność z prawem unijnym.
b) Usystematyzowanie i doprecyzowanie definicji
Na czym polega zmiana: W projekcie ustawy zaproponowano wiele zmian oraz uporządkowano kluczowe pojęcia, rozpoczynając od najbardziej ogólnych (np. uzgodnienie), przez schemat podatkowy, aż po szczegółowe (np. uczestnik uzgodnienia, cechy rozpoznawcze).
Uzasadnienie: Zauważono, że dotychczasowe definicje były niespójne i utrudniały wykładnię. Nowe definicję są bardziej zgodne z treścią Dyrektywy, a ich wdrożenie ma ułatwić interpretację i stosowanie przepisów przez podatników i organy podatkowe.
c) Zmiana definicji ogólnej cechy rozpoznawczej i powiązanie z kryterium głównej korzyści
Na czym polega zmiana: Zmiana definicji i doprecyzowanie ogólnych cech rozpoznawczych. Zawarcie w definicji ogólnej cechy rozpoznawczej kryterium głównej korzyści. W chwili obecnej prócz spełnienia ogólnej cechy rozpoznawczej do rozpoznania schematu należało spełnić również kryterium głównej korzyści. Nowe przepisy wprowadzą doprecyzowane, że pod pojęciem ogólnej cechy rozpoznawczej – rozumie się przez to właściwość uzgodnienia polegającą na tym, że wraz ze spełnieniem kryterium głównej korzyści spełniony jest co najmniej jeden z warunków wskazanych w art. 86a § 2 pkt 6:
Uzasadnienie: Dotąd relacja między cechą ogólną a kryterium głównej korzyści była nieczytelna i powodowała błędne raportowanie. Dodatkowo część definicji ogólnych cech rozpoznawczych była niedoprecyzowana co budziło wątpliwości interpretacyjne.
d) Dodanie definicji „uczestnika uzgodnienia”
Na czym polega zmiana: Wprowadzono legalną definicję uczestnika uzgodnienia.
Uzasadnienie: Dodanie definicji legalnej uczestnika uzgodnienia spowoduje uniknięcie sytuacji, w której w treści ustawy, ustawodawca dotychczas posługiwał się pewnym pojęciem legalnym bez jego uprzedniego wprowadzenia do definicji legalnych.
e) Zmiana definicji „udostępnienia”
Na czym polega zmiana: Usunięto sformułowanie „oferowanie” z definicji „udostępnienia”.
Uzasadnienie: Definiowanie pojęcia „udostępniania” jako oferowanie prowadziło obecnie do powstania obowiązków niemożliwych do wykonania przez podmiot zobowiązany do raportowania. Dotyczyło to w szczególności sytuacji, w której promotor, który wcześniej oferuje opracowanie na rzecz klienta uzgodnienia, którego jeszcze nie opracował (nie przekazał jego założeń, etapów, mechanizmu funkcjonowania lub wdrażania lub sposobu uzyskania korzyści podatkowej), był już zobowiązany do przekazania informacji o uzgodnieniu do Szefa KAS w sytuacji, kiedy jeszcze nie może opisać jego mechanizmu.
f) Zmiana definicji „wdrożenia”
Na czym polega zmiana: Usunięto czynności takie jak oferowanie, zarządzanie wdrożeniem, nadzorowanie itp. z definicji wdrożenia.
Uzasadnienie: Wyeliminowanie z definicji „wdrożenia” czynności wskazanych powyżej ma zapobiec możliwości zrównywania momentu „oferowania” z „wdrażaniem” w sytuacji, w której klient rozważający możliwość przyjęcia oferty może ją przyjąć lub odrzucić.
g) Połączenie instytucji promotora i wspomagającego
Na czym polega zmiana: Zlikwidowano rozróżnienie na promotora i wspomagającego – wprowadzono jedną definicję „promotora”.
Uzasadnienie: Obecna dwoistość powodowała trudności w przypisaniu ról i obowiązków raportowych. Promotorem niezmiennie będą w szczególności podmioty lub osoby wykonujące zawody profesjonalne, tj. doradca podatkowy, adwokat, radca prawny, biegły rewident, rzecznik patentowy, notariusz, osoby świadczące usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowy lub bank lub inna instytucja finansowa, tak więc zawody i instytucje, które obejmują szeroko rozumiane usługi doradcze i konkretną pomoc w kształtowaniu oraz prowadzeniu strategii podatkowej podatników.
h) Zmiana konstrukcji obowiązku raportowania i terminów
Na czym polega zmiana: Ujednolicenie przepisów dotyczących obowiązku raportowania przez promotora i korzystającego – wprowadzenie jasnych przesłanek, od kiedy biegnie termin 30 dni.
Uzasadnienie: W obecnych przepisach brakowało spójnego systemu wskazującego moment powstania obowiązku, doprowadzało to do sytuacji, w których dotychczasowy „wspomagający” już w chwili wejścia w rolę „wspomagającego” mógł przekroczyć termin na zaraportowanie schematu podatkowego.
Na czym polega zmiana: Zniesienie obowiązku składania zawiadomienia MDR-2.
Uzasadnienie: Celem jest wyeliminowanie przypadków, w których na dany podmiot nałożone były podwójne obowiązki sprawozdawcze związane z dokumentami MDR. W dotychczasowym stanie prawnym, nierzadko dany podmiot najpierw zobowiązany był złożyć zawiadomienie MDR-2, a następnie informację MDR-1. Zgodnie z niniejszym projektem obowiązki ograniczone zostały do konieczności składania do Szefa KAS zawsze tylko jednego z tych dokumentów, nigdy dwóch.
j) Zawieszenie prawa do uzupełniania informacji MDR podczas kontroli
Na czym polega zmiana: Zawieszenie prawa do złożenia uzupełnienia MDR na czas kontroli.
Uzasadnienie: Podmioty składające MDR nie będą miały uprawienia do jego uzupełnienia na czas trwania kontroli w zakresie wykonania obowiązków wynikających z raportowania i będzie przysługiwało ponownie po zakończeniu tej kontroli. Uzupełnienie złożone podczas trwania kontroli nie będzie wywoływało skutków prawnych. W takim przypadku Szef KAS dokona zawiadomienia składającego uzupełnienie o jego bezskuteczności. Kwestie te zostały uregulowane w projektowanym art. 86h § 1d-1e Ordynacji podatkowej.
Na czym polega zmiana: Zmniejszenie stawki z 720 stawek dziennych grzywny na 240 stawek dziennych.
Uzasadnienie: Aktualnie kary przewidziane w Kodeksie karnym skarbowym mogły wynieść maksymalnie około 9,6 mln EUR, podczas gdy jedne z najwyższych kar w Unii Europejskiej przewidzianych za niewypełnianie obowiązków w zakresie MDR wynoszą dla porównania około 870 tys. EUR w Holandii, 250 tys. EUR w Luxemburgu, 4 tys. EUR w Hiszpanii. Zgodnie z Dyrektywą – kary te powinny być proporcjonalne i w związku z tą rażącą dysproporcją proponuje się obniżenie kar z 720 stawek dziennych na 240 stawek dziennych
l) Rozszerzenie przesłanek odmowy nadania NSP
Na czym polega zmiana: Szef KAS będzie mógł odmówić nadania NSP, jeśli uzgodnienie nie spełnia znamion schematu podatkowego lub zostało już zaraportowane.
Uzasadnienie: Proponowane zmiany mają przyczynić się do uniknięcia wielokrotnego nadawania NSP temu samemu schematowi podatkowemu oraz rozwiązania dostrzeżonych problemów praktycznych leżących zarówno po stronie składających, jak i Szefa KAS.
m) Zniesienie obowiązku posiadania procedury wewnętrznej MDR
Na czym polega zmiana: Podmioty nie będą już musiały posiadać wewnętrznej procedury raportowania MDR.
Uzasadnienie: Posiadanie wewnętrznej procedury pozostanie zjawiskiem pożytecznym i pożądanym, niemniej należy podkreślić, że to w gestii samych podmiotów pozostanie decyzja o wprowadzeniu i stosowaniu wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych.
n) Zmiana definicji wartości niematerialnych trudnych do wyceny
Na czym polega zmiana: Ujednolicenie z przepisami o cenach transferowych i wytycznymi OECD.
Uzasadnienie: Unifikacja terminologii w obszarze cen transferowych i MDR.
o) Wprowadzenie definicji czynności wspomagających
Na czym polega zmiana: Nowa definicja obejmuje pomoc w tworzeniu, organizacji lub wdrażaniu schematów.
Uzasadnienie: Dotąd brak było takiej definicji, co powodowało niepewność, kto powinien raportować.
p) Możliwość wydania przez ministra finansów rozporządzenia wyłączającego z raportowania uzgodnienia krajowe
Na czym polega zmiana: Minister Finansów będzie mógł – w drodze rozporządzenia – wyłączyć określone uzgodnienia krajowe z obowiązku raportowania.
Uzasadnienie: Konieczność elastycznego dostosowania zakresu MDR do zmieniającej się praktyki rynkowej i realnych zagrożeń. Uprawnienia Ministra Finansów umożliwią szybkie reagowanie bez konieczności zmiany ustawy.
q) Ograniczenie raportowania uzgodnień krajowych – wprowadzenie progów
Na czym polega zmiana: Wprowadzenie limitów wartościowych (np. przychód powyżej 10 mln euro) jako warunku raportowania krajowego uzgodnienia.
Uzasadnienie: Dotychczasowe zasady prowadziły do masowego raportowania działań o niewielkim znaczeniu podatkowym. Celem zmian jest odciążenie systemu i ograniczenie obowiązku tylko do potencjalnie istotnych przypadków.
r) Uchylenie możliwości wystąpienia o interpretację przepisów MDR
Na czym polega zmiana: Przepisy MDR nie będą objęte zakresem indywidualnych interpretacji podatkowych.
Uzasadnienie: Stwierdzono, że MDR to reżim informacyjny – nie powinien być przedmiotem wykładni w drodze interpretacji.
Projektowana nowelizacja przepisów dotyczących schematów podatkowych (MDR) to odpowiedź na część problemów wynikających z dotychczasowego stosowania tych regulacji. Po ponad pięciu latach obowiązywania ustawy ustawodawca dostrzegł, że wiele przepisów jest nieprecyzyjnych, nadmiernie restrykcyjnych lub nieadekwatnych do praktyki gospodarczej.
Nowe regulacje mają kilka głównych celów:
- uproszczenie systemu i redukcja niepotrzebnych obowiązków raportowych,
- lepsze dopasowanie do prawa unijnego i wyroków TSUE,
- większa przejrzystość ról podmiotów zaangażowanych w schematy podatkowe,
- usprawnienie działania administracji skarbowej, która otrzymywać będzie bardziej trafne i selektywne informacje.
Nowelizacja porządkuje przepisy, redefiniuje kluczowe pojęcia, zmienia katalog cech rozpoznawczych, upraszcza obowiązki formalne (np. likwidacja procedury wewnętrznej MDR), zmniejsza ryzyka prawne oraz po raz pierwszy nowelizuje te zakresy, które faktycznie były nieprecyzyjne, niejasne i powodowały wiele wątpliwości w stosowaniu przepisów.
Nowelizacja wymusi zarówno na przedsiębiorcach, jak i na doradcach konieczność zmiany dotychczasowego podejścia do oceny obowiązków związanych z raportowaniem schematów podatkowych, jak i samej identyfikacji MDR. Aktualne kroki, które powinny zostać podjęte to:
- Zapoznanie się szczegółowo z nowymi definicjami i progami raportowania, zwłaszcza w zakresie schematów krajowych.
- Zrewidowanie wewnętrznych procesów w obszarze MDR – w wielu przypadkach możliwe będzie ich uproszczenie lub likwidacja (np. zniesienie obowiązku posiadania procedury MDR).
- Zwrócenie uwagi na nowe kryteria odpowiedzialności – np. przypisanie obowiązku raportowania do pracodawcy.
- Śledzenie komunikatów Ministerstwa Finansów, które zapewne będą towarzyszyć wejściu w życie nowych przepisów.
