NSA: Wysoka kwota zobowiązania nie wystarcza do wstrzymania wykonania decyzji
Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 28 maja 2025 r. (I GZ 188/25) po raz kolejny przypomniał, że wstrzymanie wykonania decyzji to wyjątek, nie reguła. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że instytucja wstrzymania wykonania decyzji administracyjnej nie służy zabezpieczeniu strony przed każdym negatywnym skutkiem finansowym, a sama wysokość dochodzonego zobowiązania pieniężnego nie jest wystarczającą przesłanką do zastosowania tego wyjątkowego środka ochrony tymczasowej.
Spór o zwrot dofinansowania
Rozpatrywana przez NSA sprawa dotyczyła spółki, która zaskarżyła decyzję organu administracji publicznej w przedmiocie zwrotu części otrzymanego dofinansowania. W ramach postępowania złożono również wniosek o wstrzymanie wykonania tej decyzji. Spółka argumentowała, że natychmiastowe wykonanie decyzji, poprzez konieczność uiszczenia kwoty 1,7 mln zł, może poważnie zagrozić stabilności finansowej przedsiębiorstwa i utrudnić dalsze prowadzenie działalności gospodarczej. Powołała się przy tym na ryzyko utraty płynności, zerwania umów kredytowych oraz zagrożenie upadłością.
WSA: brak przesłanek do zastosowania ochrony tymczasowej
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie uwzględnił wniosku spółki o wstrzymanie wykonania decyzji. Analizując bilans finansowy spółki na dzień 31 grudnia 2023 r., sąd zwrócił uwagę, że spółka posiadała 21 mln zł w aktywach trwałych, łącznie niemal 7 mln zł kapitału własnego oraz zdolność kredytową potwierdzoną zobowiązaniami kredytowymi na kwotę 10 mln zł. W ocenie sądu wykonanie decyzji nakładającej obowiązek zapłaty 1,7 mln zł nie wykazywało cech „znacznej szkody” ani nie prowadziło do trudnych do odwrócenia skutków, co jest konieczną przesłanką na gruncie art. 61 § 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (PPSA).
NSA: odwracalność zobowiązań pieniężnych wyklucza wyjątkowość
Rozpoznając zażalenie spółki, Naczelny Sąd Administracyjny w pełni podzielił ocenę WSA. Wskazał, że przymusowa egzekucja zobowiązania pieniężnego jest z definicji dolegliwa, ale nie każda dolegliwość uzasadnia wstrzymanie wykonania decyzji. Jak zaznaczył sąd:
„Instytucja wstrzymania wykonania decyzji nie została powołana do życia po to, by chronić stronę przed jakimkolwiek negatywnym skutkiem egzekucji, lecz jedynie przed takim, który nie mógłby zostać odwrócony nawet w przypadku wygrania sprawy przez skarżącego.”
Zobowiązania pieniężne – jak przypomniał NSA – z zasady są odwracalne, ponieważ ich wykonanie może być zrekompensowane przez zwrot należności wraz z odsetkami. Tylko wyjątkowe, rzetelnie udokumentowane przypadki rzeczywistego zagrożenia egzystencji podmiotu mogą uzasadniać ingerencję w sferę wykonania decyzji.
Sama kwota zobowiązania to za mało
W ocenie NSA, fakt że decyzja dotyczyła znacznej kwoty (1,7 mln zł) nie może automatycznie przesądzać o wystąpieniu przesłanek z art. 61 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1634). Sąd zwrócił uwagę, że w dokumentach finansowych spółki nie wykazano powiązania między spłatą zobowiązania a realnym ryzykiem likwidacji firmy czy przerwania jej działalności. Co więcej, wykazanie straty bilansowej z działalności nie jest wystarczające – jak zaznaczył NSA, strata wynika z relacji kosztów do przychodów i sama w sobie nie dowodzi pogorszenia sytuacji majątkowej w stopniu grożącym nieodwracalnymi skutkami.
Dla sądu istotna była także informacja o zdolności kredytowej skarżącej spółki – fakt zaciągnięcia kredytów na łączną kwotę ponad 10 mln zł świadczył o tym, że firma nadal funkcjonuje, realizuje inwestycje i jest w stanie regulować zobowiązania. Tym samym nie można było przyjąć, że wykonanie decyzji doprowadzi do utraty płynności finansowej lub konieczności ogłoszenia upadłości.
Postanowienie NSA potwierdza jednolitą linię orzeczniczą
Stanowisko wyrażone przez NSA znajduje odzwierciedlenie w innych orzeczeniach sądów administracyjnych, które wskazują, że zasadą jest wykonalność decyzji administracyjnych, a instytucja wstrzymania wykonania ma charakter wyjątkowy i wymaga szczególnego uzasadnienia. Informacja ta jest bardzo istotna dla przedsiębiorców, którzy korzystając z dofinansowania muszą zawsze liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu.
Podsumowanie
Postanowienie NSA z dnia 28 maja 2025 r. stanowi kolejne potwierdzenie, że dla skutecznego wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji niezbędne jest wykazanie przesłanek nadzwyczajnych, jakimi są znaczna szkoda lub trudne do odwrócenia skutki. Sama dolegliwość finansowa, nawet znaczna, nie jest wystarczającą podstawą do zastosowania ochrony tymczasowej. Ciężar dowodu spoczywa na stronie i to ona musi przedstawić rzetelne, obiektywne dane obrazujące ryzyko wynikające z wykonania decyzji. Ugruntowana linia orzecznicza stanowi istotną wskazówkę dla przedsiębiorców, którzy powinni brać ją pod uwagę zarówno w przypadku podejmowania decyzji o wykorzystaniu dofinasowania, jak i przy zagrożeniu obowiązkiem jego zwrotu.
