Omówienie projektu zmian w podatku od nieruchomości – wersja 2.0

Choć projekt zmian w podatku od nieruchomości w wersji 2.0 zdążył już odbić się szerokim echem w przestrzeni publicznej – jako ten, który jest bardziej liberalny od swojego pierwowzoru, dużo sensu ma omówienie w tym miejscu jego treści, aby w późniejszym czasie móc wrócić do tego wpisu w poszukiwaniu ratio legis konkretnego przypadku. Wersja 2.0 nie jest ostateczną, ale ewolucja przepisów pomiędzy kolejnymi propozycjami MF pozwala na lepsze rozumienie nowelizacji.

Spis treści

Zmiany z zakresie definicji budynku

Zmiany w zakresie definicji budowli

Przykładowe zmiany w załączniku

Zmiany z zakresie definicji budynku

• Budynek – pierwszeństwo kwalifikacji

Segment ten należy zacząć od informacji, że projekt 2.0 przywraca (względem projektu 1.0) aktualnie obowiązującą zasadę pierwszeństwa kwalifikacji obiektu jaku budynku. Wyrażono ją – w nieidealny sposób – w definicji budowli. Mankament wynika stąd, że literalne odczytanie definicji budowli pozwala na stwierdzenie, że prymat budynku występuje wyłącznie w tych przypadkach, w których będziemy oceniać obiekty z załącznika, a przecież definicja budowli jest dużo bardziej rozbudowana. Dla unaocznienia:

budowla:

1. obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem (…).

•  Budynek – nowa definicja

Na potrzeby omówienia kolejnych zmian, poniżej przytaczam zaproponowaną przez MF definicję budynku z wersji projektu 2.0:

budynek – obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz który posiada fundamenty i dach, z wyłączeniem obiektu, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach, albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego funkcję jest pojemność.

• Budynek – instalacje wewnętrzne

Nawet dziś budynek podlega opodatkowaniu wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Jednak patrząc na to, że w tabeli po pierwszych konsultacjach publicznych MF wyraźnie podkreślał, że budowla podlega opodatkowaniu niezależnie od tego gdzie się znajduje, podatnicy – w pełni zasadnie – nabrali obaw co do konieczności opodatkowania wewnętrznych instalacji produkcyjnych. Tu jednak niezbędne jest przytoczenie fragmentu uzasadnienia do projektu 2.0, w którym MF dostrzega (to pozytywna informacja), że budynek budynkowi nierówny i w budynkach produkcyjnych więcej instalacji będzie bezpiecznych niż w budynkach np. mieszkalnych.

Instalacje takie jak: instalacja elektroenergetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna, cieplna, telekomunikacyjna, gazowa nie będą stanowiły odrębnego przedmiotu opodatkowania i nie będą w konsekwencji podlegały opodatkowaniu, gdyż podstawą opodatkowania budynku jest jego powierzchnia użytkowa. Należy zwrócić uwagę, iż zakres/rodzaj instalacji mieszczących się w definicji budynku będzie zależny od jego przeznaczenia, przykładowo budynek szpitala czy hali produkcyjnej ze względu na swoją specyfikę wymaga innych rodzajów instalacji (np. instalacja tlenowa w szpitalu) niż standardowy budynek.

Równolegle trzeba podkreślić, że niezależnie od powyższego aktualne pozostaje ryzyko opodatkowania obiektów wewnątrz budynków – jako budowli. Tytułem przykładu można niestety zadać pytanie:

Jak szeroko rozumieć słowo ,,instalacja” i czy zbiorniki zlokalizowane w budynku można uznać za jej część?

Co z budynkami, które pełnią rolę służebną względem zawartości (np. stacja trafo)?

• Budynek – zastrzeżenie odnoszące się do ,,zbiorników”

Duża kontrowersja. Duży problem dla podatników, którzy opodatkowują zbiorniki jako budynki, czyli od powierzchni użytkowej. Z zaproponowanej definicji wynika jednoznacznie, że ,,zbiorniki” zawsze będą budowlami. Tak jak wyłączono je z definicji budynku, tak też ulokowano w załączniku stanowiącym wykaz budowli – w poz. 6.

Przy czym ,,zbiorniki” nie bez powodu zostały zapisane w cudzysłowie. Projekt 2.0 nie posługuje się bowiem takim słowem, lecz podchodzi do zagadnienia opisowo, tj. wskazuje na obiekty, w których są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach, albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, których podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym ich funkcję jest pojemność.

I tak jak przy instalacjach wewnętrznych, tu również można wskazać ryzyko zadając poniższe pytania.

Czy aktualnie każdy obiekt magazynowy, nie tylko zbiornik, będzie opodatkowany?

Co ze zbiornikami, które są urządzeniami?

Zmiany w zakresie definicji budowli

• Budowla – nowa definicja

Budowla:

1. obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
2. elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
3. urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, związane z budynkiem lub budowlą, o której mowa w lit. a, bezpośrednio zapewniające możliwość ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
4. urządzenie techniczne oraz wolno stojąca instalacja przemysłowa, inne niż wymienione w lit. a–c – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
5. fundamenty pod maszyny oraz urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową

– wzniesione w wyniku robót budowlanych.

• Wzniesienie obiektu w wyniku robót budowlanych

Informacje tu omówione odnoszą się tak do definicji budynku, jak i budowli, bo jedno i drugie, dla wystąpienia podatku, będą miały być wzniesione w wyniku robót budowlanych.

Dobra informacja, ale i w mojej ocenie spore zagrożenie.

Przypomnijmy, że wyrok Trybunału Konstytucyjne z dnia 4 lipca 2023 r., SK 14/21, który jest jednym z dwóch inicjujących nowelizację podatku od nieruchomości, nakazywał nie tylko uregulowanie przedmiotów opodatkowania w tzw. ustawie podatkowej, ale i podkreślał, że z art. 84 i art. 217 Konstytucji wynika podwyższony standard określoności prawa właściwy prawu daninowemu. Mówiąc krótko: podatnik ma wiedzieć co robić.

W projekcie 2.0 – duże niestety – ustawodawca zaproponował definicję budynku i budowli z użyciem terminu, który odsyła do… przepisów niepodatkowych. Roboty budowlane, o których tu mowa, mamy bowiem interpretować zgodnie z Prawem budowlanym.

Zgodnie z art. 3 pkt 7 Prawa budowanego, przez roboty budowlane należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Na potrzeby podatku od nieruchomości wykreślono słowo ,,rozbiórka”, ale zostawiono ,,montaż”. Niezdefiniowany, nieokreślony montaż. To gigantyczne zagrożenie dla podatników podatku od nieruchomości, które może skończyć się m.in. opodatkowaniem zbiorników technicznych/technologicznych, które wprawdzie powstają w procesie produkcyjnym (nie budowlanym), ale są montowane u podatnika.

• Budowla – pozytywne zmiany

Co kluczowe – z definicji budowli usunięto kontrowersyjną całość techniczno-użytkową (szerszej na jej temat tu). To dobra informacja! Jak się jednak zaraz przekonamy, nie oznacza to braku ryzyka związanego z opodatkowaniem drogich urządzeń.

Z kolejnych dobrych informacji:

- MF uwzględniło postulaty dotyczące doprecyzowania kwestii opodatkowania (braku opodatkowania) ogniw fotowoltaicznych i magazynów energii. Te mają podlegać (jak dziś) opodatkowaniu wyłącznie od części budowlanych.

- Dobre wiadomości płyną również dla posiadaczy kolei liniowych, wyciągów narciarskich czy skoczni. W pierwotnej wersji projektu (w tym w uzasadnieniu) wskazywano wprost na opodatkowanie tych obiektów w całości, a w myśl projektu 2.0 mają podlegać opodatkowaniu wyłącznie od części budowlanych.

- Urządzenia techniczne, które nie są urządzeniami budowlanymi, będą miały podlegać wyłącznie od części budowlanych.

• Budowla – urządzenia budowlane

Wracając do opodatkowania urządzeń w całości – w projekcie 2.0 pojawiła się informacja o opodatkowaniu urządzeń budowlanych, przez które należy rozumieć przyłącza urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, związane z budynkiem lub budowlą, o której mowa w lit. a, bezpośrednio zapewniające możliwość ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.

Problemem w powyższym jest głównie końcówka przepisu, która wprowadza otwarty katalog urządzeń, które mają podlegać opodatkowaniu w całości – czyli nie tylko od elementów budowlanych. Aby tak się stało, dane urządzenie musi łącznie:

• być związane z budynkiem lub budowlą z załącznika do ustawy oraz
• bezpośrednio zapewniać możliwość użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.

Jak wskazuje się przy tym w uzasadnieniu do projektu 2.0, przez ,,inne urządzenia techniczne” należy rozumieć urządzenia techniczne, które:

• nie są instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania budynku albo budowli zgodnie z ich przeznaczeniem,
• nie są budynkiem albo budowlą,
• pełnią rolę służebną wobec konkretnego budynku albo budowli (wskazanej w projektowanym załączniku nr 4) i są z takim budynkiem albo budowlą funkcjonalnie powiązane zapewniając możliwość użytkowania budynku albo budowli zgodnie z ich przeznaczeniem i tylko wtedy, gdy związek użytkowany takiego urządzenia technicznego z takim budynkiem albo budowlą jest konieczny dla realizacji funkcji budynku albo budowli oraz bezpośredni (nie będą urządzeniami technicznymi urządzenie jedynie usprawniającego funkcjonowanie budynku albo budowli np. kasa fiskalna, terminal komputerowy, taśmociąg, suwnica itp.).

Warto podkreślić, że urządzenia budowlane już dziś generują liczne spory, których skutkiem jest próba opodatkowania dystrybutorów paliw, elektrofiltrów czy chłodni wentylatorowych. MF nie zdecydował się na wprowadzenie nowej jakości do podatku od nieruchomości i należy się spodziewać dalszych sporów w tym obszarze, w tym o ,,bezpośredniość”.

Przykładowe zmiany w załączniku

Odnośnie zmian w treści załącznika wskazujemy już przykładowo, że:

• doprecyzowano obiekty sportowe; ich części budynkowe będą opodatkowane jako budynek – skoro w procesie kwalifikacji obiektów pierwszeństwo przyznaje się budynkom (tak też podkreślono w uzasadnieniu),
• usunięto hangary, które będą zatem podlegały opodatkowaniu albo jako budynek albo jako nic,
• doprecyzowano skład sieci telekomunikacyjnej, czyli uwzględniono postulaty branży telekomunikacyjnej, która dążyła do tego, aby wolne od podatku były m.in. nadajniki; zmianę należy uznać za korzystną, ale w dalszym ciągu istnieje ryzyko związane z wprowadzeniem urządzeń budowlanych,
• usunięto przekrycia namiotowe.

• Opodatkowanie obiektów kontenerowych

Zgodnie z załącznikiem, opodatkowaniu jako budowla mogą podlegać trwale związane z gruntem obiekty kontenerowe. Niezbędne jest przy tym wskazanie, że trwały związek z gruntem nadal (czyli tak jak w projekcie 1.0) ma być interpretowany dość lekko. Zgodnie z definicją:

trwałe związanie z gruntem – takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym go zniszczyć, spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się na inne miejsce.

W tym zakresie nie uwzględniono postulatów zgłaszanych w toku konsultacji publicznych, w myśl których związek ów powinien być trwalszy. W praktyce bowiem większość obiektów będzie opierało się czynnikom atmosferycznym.

Jednak, wracając do kontenerów, warto przytoczyć ciekawe zdanie z uzasadnienia do projektu 2.0:

Poprzez połączenie obiektu budowlanego z gruntem należy rozumieć połączenie techniczne, wymagające dla trwałego związania z gruntem obiektu wykonania pewnych czynności dla połączenia, a nie jedynie położenia obiektu budowlanego na gruncie. (…) a zatem obiektami trwale związanymi z gruntem nie będą dowolne obiekty, których masa lub konstrukcja powodują, że nie ulegają one przesunięciu przez czynniki atmosferyczne, w tym np. kontenery mobilne, niepołączone w żaden sposób z podłożem.

 Wnioski powinny być zatem takie:

• jeśli kontener będzie miał fundament i będzie z nim związany – będzie budynkiem,
• jeśli kontener nie będzie miał fundamentu, ale jednak będzie przymocowany do podłoża – będzie budowlą,
• jeśli kontener będzie wolny od mocowań, tj. będzie mobilny – nie powinien podlegać opodatkowaniu.