Opodatkowanie urządzeń do waporyzacji akcyzą – czy zmiany wejdą w życie?

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy kodeks karny skarbowy (obecnie druk sejmowy nr 981) jest już na końcowym etapie procesu legislacyjnego tj. 28 lutego 2025 r. Senat przekazał do podpisu Prezydenta. Jest to raczej formalność i przepisy zostaną uchwalone w procedowanym kształcie.

O tym na czym polegają zmiany – pisaliśmy już w poprzednim artykule pt. Zmiany w podatku akcyzowym AD 2025 – opodatkowanie urządzeń do waporyzacji akcyzą. W skrócie – akcyzą zostaną opodatkowane m.in. urządzenia do waporyzacji np. papierosy elektroniczne, podgrzewacze; zestawy części do urządzeń do waporyzacji oraz m.in. saszetki nikotynowe. Nowe regulacje także będą nakładać pełen zakres obowiązków akcyzowych na nowe kategorie wyrobów akcyzowych, tj. prowadzenie ewidencji akcyzowych, objecie tych wyrobów procedurą zawieszonej akcyzy oraz obowiązek znakowania tych wyrobów podatkowymi znakami akcyzy.

Wspomniane przepisy budziły od początku obawy jak i liczne zastrzeżenia branży „vapingowej”. Oprócz niejasnych przepisów (definicji legalnych), które niejednokrotnie MF starało się wyjaśniać w toku procesu legislacyjnego zastrzeżenia budziło tempo wprowadzanych zmian i dość krótkie vacatio legis.

Wspomniane przepisy wejdą w życie stopniowo, tj.:

• urządzenia do waporyzacji oraz zestawy części do urządzeń do waporyzacji będą podlegały opodatkowaniu akcyzą już od 1 lipca 2025 r.;
• saszetki nikotynowe oraz inne wyroby nikotynowych będą objęte efektywną stawką akcyzy od 1 sierpnia 2025 r.

W toku procesu legislacyjnego podmioty zrzeszone w organizację przedsiębiorców – mam tu na myśli takie organizacje jak Busssines Center Club czy Organizacja Pracodawców Rada Przedsiębiorców – podnosiły, że wspomniane przepisy powinny podlegać obowiązkowi notyfikacji do Komisji Europejskiej jako tzw. przepisy techniczne. W odpowiedzi MF stwierdziło, że ustawa nie podlega pod obowiązek notyfikacji jako przepisy techniczne. Na marginesie – tytułem autopromocji – dla jednego z naszych Klientów z branży „vapingowej” sporządzaliśmy opinię prawną, w której podkreśliliśmy, ze taki obowiązek wynika z treści regulacji prawa UE i brak notyfikacji do KE czyni nowelizowane przepisy wadliwie uchwalonymi.

Na czym polega wspomniana wada prawna?

Obowiązek notyfikacji aktów prawnych przez państwa członkowskie wynika z prawa wtórnego Unii Europejskiej. Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z notyfikacją jest dyrektywa 2015/1535. Dyrektywa ta w art. 4 i 5 nakłada na państwa członkowskie obowiązek niezwłocznego przekazywania Komisji Europejskiej wszelkich projektów przepisów technicznych.

Przepisami technicznymi są takie, które oznaczają specyfikacje techniczne i inne wymagania bądź zasady dotyczące usług, włącznie z odpowiednimi przepisami administracyjnymi, których przestrzeganie jest obowiązkowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy 2015/1535/UE państwa członkowskie mają obowiązek przekazać Komisji projekty przepisów technicznych. Naruszenie procedury notyfikacji skutkuje tym, że wprowadzone przepisy będą obarczone poważną proceduralną wadą prawną. Jak wskazał TSUE w wyroku z 10.07.2014 r. w sprawie C-307/13 Postępowanie karne przeciwko Lars Ivansson i inni : ” jeżeli państwo członkowskie UE nie notyfikuje przepisów technicznych, to nawet po ich przyjęciu przez ustawodawcę i pomimo posiadania mocy obowiązującej w świetle krajowego prawa konstytucyjnego, nie mogą one być stosowane przez organy państwa wobec jednostek. Oznacza to także niemożność nakładania jakichkolwiek sankcji za naruszenie nienotyfikowanego przepisu technicznego”.

Innymi słowy wadliwie przyjęte przepisy z naruszeniem procedury notyfikacji będą niewykonalne wobec jednostek w postępowaniach przed sądami krajowymi, np. w zakresie egzekwowania sankcji za naruszenie obowiązków akcyzowych.

Czy przepisy ustawy (druk sejmowy 981) to przepisy techniczne? W naszej ocenie nie powinno budzić to wątpliwości. Tytułem przykładu podać można wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 20 marca 1997 r. ws. C-13/96 Bic Benelux SA, TS zauważył, że wymóg oznakowania (znakami akcyzy), stanowi przepis techniczny.

Na marginesie poinformować wypada, że na stronie Rady Ministrów pojawiły się założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych – jednym z założeń jest wprowadzenie zakazu sprzedaży jednorazowych e-papierosów. W tym przypadku Ministerstwo Zdrowia  uznało są to przepisy techniczne wymagające zgłoszenia w procedurze notyfikacji.