Podatek od nieruchomości po wyroku TK z dnia 4 lipca 2023 r., sygn. SK 14/21

Trybunał Konstytucyjny, w rewolucyjnym wyroku z dnia 4 lipca 2023 r., sygn. SK 14/21, uznał, że definicja budowli zawarta w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (dalej ,,UPOL”), tj. art. 1a ust. 1 pkt 2 UPOL – jest niekonstytucyjna. Jednocześnie TK wskazał, że przepis ten traci moc obowiązującą po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Z uzasadnienia prawnego wyroku wynika, że do czasu nowelizacji, niekonstytucyjny przepis nadal może być stosowany, a wydane na jego podstawie decyzje w sprawach indywidualnych, pozostają w mocy. TK wskazał zatem wprost, że niestety, ale wnioski płynące z wyroku zasadniczo nie mają znaczenia dla obecnie toczących się sporów.

Pomimo powyższego, podatnicy mieli nadzieję na możliwość korzystania z dobrodziejstwa art. 2a Ordynacji podatkowej, tj. rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości na korzyść podatnika. Można bowiem stwierdzić, że skoro podatnicy muszą ustalać swoje obowiązki w oparciu o niekonstytucyjną definicję, czyli ewidentnie mogą mieć na tym polu trudności, to przynajmniej powinni być chronieni zasadą in dubio pro tributario. Nic bardziej mylnego – bieżące orzecznictwo wyraźnie odrzuca tę możliwość.

W wyroku NSA z dnia 29 sierpnia 2023 r., sygn. akt III FSK 693/22, wskazano, że orzeczenie o niekonstytucyjności definicji budowli nie stoi na przeszkodzie do procedowania i orzekania z jej zastosowaniem przed upływem zakreślonej w wyroku TK klauzuli odraczającej termin utraty przez nią mocy obowiązującej.

Argumentując swoje stanowisko NSA wskazał, że stosowanie niekonstytucyjnego aktu/przepisu w okresie jego ,,karencji”, doczekało się szeregu opracowań i poglądów doktryny. Zasadniczo należy zauważyć, że art. 190 ust. 3 Konstytucji RP, który uprawnia do wydania wyroku ze skutkiem ex nunc, stosuje się w celu ochrony istotnych wartości konstytucyjnych, które są zagrożone naruszeniem w przypadku natychmiastowej derogacji przepisu. Taka sytuacja wystąpiła właśnie w przypadku podatku od nieruchomości, tj. definicji budowli.

Porządkując tę problematykę NSA podkreślił, że za niekonstytucyjną uznano wyłącznie (choć z perspektywy podatnika ,,aż”) definicję budowli, a nie fakt uznania budowli za przedmiot opodatkowania. Innymi słowy, problemem jest ustalenie co jest budowlą, lecz sama kategoria przedmiotowa nie jest kwestionowana. Tym samym, gdyby założyć niezwłoczne uchylenie definicji, to odpowiadając na pytanie ,,co opodatkować?”, podatnicy byliby zmuszeni posłużyć się wykładnią językową. Rozwiązanie to brzmi w istocie jak chaos – niewykluczone, że większy niż aktualny.

Co też podkreśla NSA w wyroku z dnia 29 sierpnia 2023 r., sygn. akt III FSK 693/22, TK nie podjął polemiki z dotychczasowym orzecznictwem sądów administracyjnych, w tym uchwał oraz wyroku składu siedmiu sędziów. Nie zaproponowano również sposobu wykładni definicji budowli do upływu terminu wygaśnięcia jej mocy obowiązującej. To sugeruje konieczność uwzględnienia istniejących (nieidealnych) standardów interpretacyjnych wypływających z dotychczasowych wyroków TK, uchwał oraz wyroków sądów administracyjnych.

Podobnie wskazał NSA w wyroku z dnia 6 września 2023 r., sygn. akt III FSK 233/23.

Co ciekawe, z początkowo wydawanych wyroków (po wydaniu wyroku TK) wynikało, że rozpoznawanie bieżących spraw powinno uwzględniać treść art. 2a Ordynacji podatkowej. Tak przykładowo wskazał WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 12 lipca 2023 r., sygn. akt I SA/Gl 375/23. Aczkolwiek już w wyroku z dnia 1 sierpnia 2023 r., sygn. akt I SA/Gl 219/23, ten sam sąd wskazał, że wyrok TK nie niweczy dokonanej w sprawie wykładni przepisów prawa materialnego. ,,Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku, do czasu nowelizacji przepis będący przedmiotem orzeczenia może być nadal stosowany, a wydane na jego podstawie decyzja w sprawach indywidualnych pozostają w mocy.”

Powyższe można podsumować w następujący sposób – do stycznia 2025 r., podatek od nieruchomości będzie jaki jest.