Powiązania to za mało! Transakcje kontrolowane – kiedy naprawdę mamy z nimi do czynienia?

Początek roku dla wielu przedsiębiorców oznacza konieczność dokonania oceny swoich transakcji pod kątem obowiązków w zakresie cen transferowych. To nie tylko formalność – nieprawidłowa klasyfikacja transakcji może prowadzić do poważnych konsekwencji podatkowych.

Interpretacja ogólna Ministra Finansów nr DCT1.8203.4.2020 z 29 grudnia 2021 r. wprowadziła ważne wskazówki dotyczące tego, czym może być transakcja kontrolowana. Okazuje się, że definicja nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać. Nie każda transakcja między podmiotami powiązanymi automatycznie staje się transakcją kontrolowaną, a pewne działania, choć na pierwszy rzut oka neutralne, mogą jednak do niej należeć.

Transakcja kontrolowana – co to właściwie znaczy?

Według przepisów podatkowych, transakcja kontrolowana to:

• działanie o charakterze gospodarczym,
• identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron,
• którego warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.

Brzmi prosto? W praktyce to jednak pole do licznych interpretacji, a czasem nawet sporów z organami podatkowymi. Sam fakt istnienia powiązań nie wystarczy bowiem, aby uznać daną transakcję za kontrolowaną.

Nie tylko sprzedaż i zakup usług – transakcja kontrolowana w mniej oczywistych sytuacjach

Choć w pierwszej kolejności myślimy o klasycznych transakcjach – sprzedaży towarów, świadczeniu usług czy udzielaniu pożyczek – Minister Finansów w interpretacji podkreśla, że transakcja kontrolowana może przybierać różne formy. Przykłady?

• Restrukturyzacja działalności – przeniesienie aktywów między spółkami powiązanymi, a następnie ich zwrotne udostępnienie, może być uznane za transakcję kontrolowaną.
• Centralne negocjacje warunków – jeżeli podmiot centralny w grupie negocjuje warunki zakupu towarów/usług z dostawcą, to nawet jeśli same transakcje zawierają lokalne spółki z podmiotem niepowiązanym, transakcja ta może spełniać kryteria transakcji kontrolowanej.
• Działania o charakterze jednorazowym – sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, mimo że nie jest działalnością powtarzalną, również może stanowić transakcję kontrolowaną.
  
  

Co NIE jest transakcją kontrolowaną?

Nie każde działanie między podmiotami powiązanymi podlega obowiązkom na gruncie cen transferowych. Minister Finansów wskazał, że:

• wypłata dywidendy – decyzja o podziale zysku to czynność wynikająca z przepisów Kodeksu spółek handlowych, a nie działanie o charakterze gospodarczym.
• dopłaty – jeśli wspólnicy zobowiązani są do wniesienia dopłat na podstawie umowy spółki, to również nie jest to działanie o charakterze gospodarczym.
• umowy przedwstępne – zobowiązanie do zawarcia umowy w przyszłości samo w sobie nie jest działaniem gospodarczym, więc nie kwalifikuje się jako transakcja kontrolowana.
  
  

Podsumowanie

Identyfikacja transakcji kontrolowanej wymaga indywidualnej analizy każdej sytuacji. Samo powiązanie nie wystarczy – kluczowe jest ustalenie, czy działanie ma charakter gospodarczy, czy opiera się na rzeczywistych zachowaniach stron oraz czy warunki transakcji zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.

Dla podatników oznacza to konieczność dokładnego przeanalizowania swoich transakcji pod kątem wytycznych. Każde działanie powinno być oceniane nie tylko formalnie, ale i w kontekście rzeczywistej praktyki biznesowej.