Projekt zmiany Kodeksu Cywilnego: skrócenie terminu sprzeciwu w umowach budowlanych

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego, który może istotnie wpłynąć na przebieg inwestycji budowlanych – zwłaszcza tych o mniejszej skali. Projekt przewiduje możliwość ustalenia krótszego niż dotychczas obowiązkowego 30-dniowego terminu na zgłoszenie sprzeciwu wobec udziału podwykonawcy w realizacji robót budowlanych.

Obowiązujące zasady: termin sztywny i jednolity

Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 647¹ §1 k.c., jeżeli inwestor nie zgłosi sprzeciwu w terminie 30 dni od poinformowania go przez wykonawcę (lub samego podwykonawcę) o zamiarze powierzenia realizacji robót, inwestor ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy. Termin ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący – nie można go skrócić ani wydłużyć w drodze umowy.

W praktyce powoduje to problemy, szczególnie przy niewielkich inwestycjach, gdzie dynamika prac jest znacznie szybsza, a oczekiwanie przez miesiąc na upływ terminu na sprzeciw często opóźnia realizację robót lub wprowadza niepotrzebną niepewność.

Planowana zmiana: krótszy termin, ta sama ochrona

Nowelizacja zakłada wprowadzenie nowego przepisu – art. 647¹ §1¹ – który umożliwi stronom umowy (inwestorowi i generalnemu wykonawcy) ustalenie krótszego niż 30 dni terminu na wniesienie sprzeciwu wobec podwykonawcy. W dalszym ciągu zachowana ma zostać ochrona podwykonawcy – inwestor nadal będzie musiał być poinformowany o zamiarze zaangażowania go w realizację robót.

Co istotne, w nowym §1² doprecyzowano, że ustalony termin na sprzeciw musi być jednolity w całym łańcuchu umów. Oznacza to, że termin uzgodniony między inwestorem a wykonawcą nie może być dłuższy niż terminy wynikające z umów między wykonawcą a podwykonawcami.

Uzasadnienie regulacji: przyspieszenie i większa przewidywalność

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu (nr UDER55), zmiana ma na celu uelastycznienie relacji kontraktowych bez naruszenia dotychczasowej ochrony interesów inwestora i podwykonawcy. Ministerstwo argumentuje, że sztywny 30-dniowy termin często prowadzi do nadmiernej przewlekłości procesu inwestycyjnego, co jest szczególnie nieefektywne w przypadku mniejszych projektów.

Nowa regulacja ma pozwolić na dostosowanie procedur do realnych potrzeb stron umowy i zwiększyć tempo realizacji inwestycji, bez obniżania standardu bezpieczeństwa prawnego.

Podsumowanie

Projektowana zmiana w Kodeksie cywilnym to krok w stronę większej elastyczności i racjonalizacji procedur w sektorze budowlanym. Choć dotyczy relatywnie wąskiego fragmentu przepisów, jej praktyczne znaczenie może być odczuwalne dla wielu uczestników rynku – od inwestorów, przez generalnych wykonawców, po podwykonawców.

Jeśli projekt zostanie przyjęty w zakładanym terminie (II kwartał 2025 r.), warto będzie odpowiednio dostosować postanowienia umowne i procedury informacyjne stosowane przy zawieraniu kontraktów budowlanych.