Umowa inwestycyjna – Klauzula Liquidation Preference

W umowach inwestycyjnych jednym z kluczowych zapisów chroniących interesy inwestorów jest klauzula liquidation preference. Mechanizm ten określa sposób podziału środków w przypadku likwidacji, sprzedaży spółki lub innego zdarzenia powodującego zakończenie jej działalności. W praktyce preferencja likwidacyjna zabezpiecza inwestorów, gwarantując im pierwszeństwo w odzyskaniu zainwestowanego kapitału przed innymi udziałowcami.

Jak działa liquidation preference?

Klauzula liquidation preference jest standardowym elementem umów inwestycyjnych, szczególnie w sektorze venture capital (VC). Jej główną funkcją jest ochrona inwestora przed stratą kapitału w przypadku niepowodzenia biznesu.

Mechanizm działa w następujący sposób:

1. Jeśli spółka zostaje sprzedana, przejęta lub zamknięta, środki z transakcji są dzielone zgodnie z warunkami preferencji likwidacyjnej.
2. Inwestorzy posiadający liquidation preference otrzymują zwrot swojego kapitału w pierwszej kolejności – przed wspólnikami, którzy nie mają takich uprawnień (np. założycielami spółki).
3. Dopiero po wypłacie środków uprzywilejowanym inwestorom, reszta kapitału jest dzielona między pozostałych udziałowców (jeśli pozostaną jeszcze jakiekolwiek fundusze).
   
   

Rodzaje liquidation preference

Multiple liquidation preference (Xx Preference) określa, ile razy inwestor może odzyskać swoją pierwotną inwestycję przed innymi udziałowcami. Jeśli inwestor posiada 1x liquidation preference, odzyskuje 100% swojego kapitału przed podziałem pozostałych środków. Przykładem jest sytuacja, w której inwestor zainwestował 5 mln USD w startup, a spółka została sprzedana za 10 mln USD – inwestor otrzymuje swoje 5 mln USD, a reszta jest dzielona między innych udziałowców. W przypadku 2x liquidation preference, ten sam inwestor otrzymałby 10 mln USD, czyli dwa razy więcej, co mogłoby sprawić, że dla założycieli startupu pozostałoby niewiele środków.

Participating liquidation preference oznacza, że inwestor najpierw odzyskuje swój pierwotny wkład, a następnie bierze udział w dalszym podziale środków. Na przykład, jeśli inwestor zainwestował 5 mln USD, a spółka została sprzedana za 15 mln USD, to najpierw odzyskuje swoje 5 mln USD, a następnie uczestniczy w podziale pozostałych 10 mln USD, co może znacząco zmniejszyć kwotę, jaka trafi do założycieli. Natomiast non-participating liquidation preference wymusza wybór – albo inwestor odzyskuje wyłącznie swój kapitał zgodnie z ustalonym mnożnikiem, albo bierze udział w podziale reszty środków.

Capped liquidation preference ogranicza maksymalny zwrot dla inwestorów. Jeśli inwestor ma 2x capped liquidation preference, to nawet jeśli jego udziały pozwalałyby mu na otrzymanie większej kwoty, dostanie maksymalnie dwa razy więcej, niż pierwotnie zainwestował. W przypadku uncapped liquidation preference, nie ma takiego limitu, co oznacza, że inwestor może uzyskać nieograniczony zwrot z inwestycji.

Jak liquidation preference wpływa na założycieli?

Dla inwestorów liquidation preference stanowi istotne zabezpieczenie, które pozwala im minimalizować ryzyko utraty kapitału. Mają oni gwarancję, że w przypadku niepowodzenia biznesu, ich środki zostaną zwrócone w pierwszej kolejności.

Dla założycieli startupów mechanizm ten może jednak oznaczać ograniczenie zysków w momencie sprzedaży spółki. Jeśli inwestorzy mają wysoką preferencję likwidacyjną, to nawet jeśli startup odniesie sukces i zostanie sprzedany za dużą kwotę, założyciele mogą otrzymać tylko niewielką część środków. Może to również zniechęcić kolejnych inwestorów, którzy obawiają się, że pierwsi inwestorzy ustalili zbyt agresywne warunki preferencji likwidacyjnej.

Jak optymalizować zapisy liquidation preference?

Aby liquidation preference nie stało się pułapką dla założycieli, warto negocjować niższy mnożnik, np. 1x zamiast 2x czy 3x, aby zapewnić większą sprawiedliwość w podziale środków.

Dobrym rozwiązaniem jest również unikanie participating liquidation preference, które mogą znacząco zmniejszyć fundusze dostępne dla innych udziałowców. Jeśli jednak inwestorzy nalegają na tę klauzulę, warto rozważyć jej capped wersję, aby ustalić maksymalny możliwy zwrot.

Podczas negocjacji z inwestorami kluczowe jest uwzględnienie potencjalnych konsekwencji liquidation preference. Jeśli startup zdecyduje się na niekorzystne zapisy w pierwszych etapach inwestycji, może to wpłynąć na dalszą zdolność pozyskiwania kapitału, gdyż nowi inwestorzy mogą nie chcieć angażować się w projekt, w którym wcześniejsi inwestorzy mają zbyt silne zabezpieczenia.

Podsumowanie

Klauzula liquidation preference jest kluczowym mechanizmem ochrony inwestorów w umowach inwestycyjnych, ponieważ pozwala im na odzyskanie zainwestowanego kapitału przed innymi udziałowcami. Jest to istotne zabezpieczenie dla funduszy venture capital, ale może również stanowić wyzwanie dla założycieli startupów, ponieważ wpływa na sposób podziału środków po sprzedaży spółki.

Odpowiednie zapisy w umowie inwestycyjnej mogą zrównoważyć interesy obu stron, zapewniając inwestorom bezpieczeństwo finansowe, a założycielom sprawiedliwy podział wartości w przypadku sukcesu startupu. Świadomość konsekwencji liquidation preference jest kluczowa dla każdego, kto negocjuje warunki inwestycji w swojej firmie.

Aby zabezpieczyć interesy wszystkich stron i uniknąć niekorzystnych konsekwencji, przed podpisaniem umowy inwestycyjnej warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem specjalizującym się w transakcjach kapitałowych.