Wywieranie znaczącego wpływu przesłanką powiązań
Identyfikacja powiązań między podmiotami stanowi pierwszy, ale zarazem kluczowy krok przy weryfikacji obowiązków dotyczących cen transferowych. Jest to niezwykle istotne w kontekście wywiązywania się z obowiązków dokumentacyjnych nakładanych na podmioty powiązane. Podmioty zależne podlegają szczególnym regulacjom dotyczącym ustalania cen transakcji, które muszą być zgodne z warunkami rynkowymi. W konsekwencji, takie podmioty często zobowiązane są do przygotowywania szczegółowej dokumentacji cen transferowych. Jednym z kryteriów uznania podmiotów za powiązane jest możliwość wywierania przez jeden z nich znaczącego wpływu na drugi.
Spis treści
- Definicja podmiotów powiązanych
- Pojęcie znaczącego wpływu
- Wywieranie znaczącego wpływu a powiązania pomiędzy podmiotami
- Wywieranie znaczącego wpływu a powiązania – interpretacje oraz wyroki
- Podsumowanie
Definicja podmiotów powiązanych
Zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 4 UPDOP podmioty powiązane należy rozumieć jako:
- podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot,
- podmioty, na które wywiera znaczący wpływ ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot,
- spółkę niebędącą osobą prawną i jej wspólnika,
- podatnika i jego zagraniczny zakład, a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej – spółkę kapitałową wchodzącą w jej skład i jej zagraniczny zakład.
Pojęcie znaczącego wpływu jest istotnym elementem definicji podmiotów powiązanych, stanowiącym jeden z warunków zaistnienia powiązań pomiędzy dwoma lub większą ilością podmiotów.
Gdy w przytoczonej definicji podmiotów powiązanych mowa o “znaczącym wpływie”, ustawodawca ma na myśli:
- posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale lub praw głosu
w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających lub udziałów lub praw do udziału
w zyskach, stratach, lub majątku, lub ich ekspektatywy, w tym jednostek uczestnictwa
i certyfikatów inwestycyjnych, - faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej,
- pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia.
Wywieranie znaczącego wpływu a powiązania pomiędzy podmiotami
Istotnym czynnikiem określającym powiązanie podmiotów jest faktyczna zdolność osoby fizycznej do wpływania na kluczowe decyzje gospodarcze spółki. To oznacza, że nawet jeśli dana osoba nie jest formalnym członkiem zarządu bądź nie zasiada w innym organie kontrolnym czy zarządczym, to jeśli realnie decyduje o strategicznych kierunkach działania firmy, uznaje się, że istnieje między nimi powiązanie.
Przykładowo, jeśli pewna osoba nie zasiada w zarządzie spółki, ale wpływa na ważne decyzje biznesowe, np. o zawarciu dużych umów czy wyborze członków zarządu to należy uznać takie podmioty za podmioty powiązane.
Ponadto, w uzasadnieniu do ustawy nowelizującej z dnia 23 października 2018 roku (Dz.U. 2018 poz. 2193) wskazano, iż uwzględnienie aspektu faktycznej zdolności osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych ma na celu rozszerzenie katalogu powiązań
o sytuację, w której istnieje osoba fizyczna, mogąca w istotny sposób wpływać na kluczowe decyzje gospodarcze podejmowane przez podmiot, pomimo braku formalnego umocowania w organach stanowiących lub kontrolnych.
Wywieranie znaczącego wpływu a powiązania – interpretacje oraz wyroki
- Interpretacja o sygnaturze 0114-KDIP2-2.4010.17.2022.3.RK
Osoby wchodzące w skład Zarządu/Rady Nadzorczej Spółki, spełniają przesłanki do uznania ich za podmioty powiązane w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 11a ust. 2 ustawy o CIT. Brak posiadania 25% lub więcej akcji Spółki lub posiadania więcej niż 25% akcji/udziałów jakiegokolwiek innego podmiotu z Grupy przez Członka Zarządu/Rady Nadzorczej lub osoby spokrewnionej z ww. osobami nie stanowi przesłanki braku powiązań z uwagi na przypisane powiązania w art. 11a ust.
2 ustawy o CIT - takie stanowisko zaprezentowane zostało przez DKIS, w interpretacji z dnia 28.10.2022 roku.
- Interpretacja o sygnaturze 0111-KDIB2-1.4010.345.2021.4.AT
Zgodnie z interpretacją indywidualną z dnia 19 listopada 2021 roku faktyczna zdolność osoby fizycznej oznacza możliwość wpływania na kluczowe decyzje gospodarcze zarówno poprzez sprawowanie formalnych funkcji (np. poprzez bycie faktycznym członkiem Rady Nadzorczej), jak również rzeczywistą możliwość takiego wpływu bez formalnego umocowania.
- Wyrok WSA sygn. I SA/Po 454/20
WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 17.11.2020 r. wskazał, iż wspólnik nie posiada faktycznej zdolności do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez spółkę, o której mowa w art. 11a ust. 2 pkt 2 CIT Wspólnik posiada wpływ na działalność spółki wyłącznie w zakresie wynikającym
z umowy spółki i przepisów KSH, jednak nie powoduje to uzyskania przez wspólnika wpływu na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez spółkę. Między wspólnikiem a spółką nie występują relacje, o których mowa w art. 11a ust. 2 pkt 3 CIT bowiem powiązania o charakterze rodzinnym mogą dotyczyć wyłącznie osób fizycznych. Sam fakt bycia wspólnikiem nie daje faktycznej zdolności wpływania na decyzję Spółki, chyba że wspólnik posiada udziału w wysokości co najmniej 25% to wówczas taka relacja zachodzi.
- Wyrok WSA sygn. I SA/Gd 850/21
W wyroku z 16 listopada 2021 r. w sprawie dotyczącej powiązania pomiędzy spółką a gminą WSA
w Gdańsku uznał, że pomiędzy tymi podmiotami występują powiązania o charakterze osobowym. Powiązania te dotyczą osoby zastępcy skarbnika gminy, który jednocześnie jest przewodniczącym rady nadzorczej spółki.
- Interpretacja o sygnaturze 0111-KDIB1-2.4010.231.2020.2.BG
W interpretacji z dnia 10 sierpnia 2020 r. Dyrektor KIS wskazał, że pomiędzy Członkami Rady Nadzorczej a Bankiem istnieje powiązanie z uwagi na to, iż członkowie rady uczestniczą w funkcjonowaniu Banku, poprzez podejmowanie decyzji, udział w podejmowaniu decyzji lub możliwości opiniowania, zatwierdzania czy doradzania w procesach decyzyjnych Banku. Tym samym mają oni faktyczną zdolność do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych.
Przepisy dotyczące cen transferowych szeroko definiują podmioty powiązane. Poza oczywistymi
i łatwymi do zweryfikowania przypadkami, mogą wystąpić bardziej złożone sytuacje, które wymagają dokładnej i szczegółowej analizy, m.in. w zakresie wywierania znaczącego wpływu.
Niestety, brak precyzyjnej definicji ustawowej „faktycznej zdolności do wywierania wpływu” powoduje, że ocena tego kryterium jest często przedmiotem sporów z organami podatkowymi.
Błędy lub przeoczenia podczas weryfikacji istniejących powiązań mogą prowadzić do niewłaściwej identyfikacji transakcji podlegających dokumentacji cen transferowych oraz raportowaniu w informacji o cenach transferowych (deklaracji TPR), co może się wiązać z dotkliwymi karami wynikającymi
z Ordynacji podatkowej oraz KKS.
