Zabezpieczenie zobowiązania podatkowego zanim zapadnie decyzja
Czy urząd skarbowy może zająć rachunek bankowy lub majątek podatnika, zanim jeszcze wyda decyzję określającą wysokość podatku? Niestety — tak, ale pod pewnymi warunkami. Zabezpieczenie zobowiązania podatkowego przed jego ostatecznym ustaleniem jest dopuszczalne, jeśli istnieje realna obawa, że podatnik nie ureguluje należności.
Podstawą prawną jest art. 33 Ordynacji podatkowej, który pozwala organom podatkowym działać wcześniej, gdy sytuacja finansowa podatnika budzi uzasadnione wątpliwości — np. gdy wyzbywa się majątku, unika współpracy z urzędem lub przenosi aktywa za granicę.
Jednak zabezpieczenie nie może być automatyczne. Organ musi dokładnie uzasadnić, dlaczego wykonanie przyszłej decyzji byłoby zagrożone. Samo toczące się postępowanie podatkowe czy spór o wysokość podatku nie wystarczą. Jak podkreślił Wyrok WSA w Poznaniu z 4 września 2025 r. (I SA/Po 770/24), obowiązek uprawdopodobnienia przesłanek zabezpieczenia nie jest tożsamy z oceną dowodów w postępowaniu wymiarowym — organ nie ma kompetencji do ustalania ostatecznej wysokości podatku, a jedynie wskazuje prawdopodobieństwo wystąpienia określonych okoliczności.
W praktyce zabezpieczenie może przybrać formę zajęcia konta bankowego, ustanowienia hipoteki lub blokady wierzytelności. Dla przedsiębiorców jest to często poważny problem, ponieważ ogranicza płynność finansową jeszcze zanim zapadnie decyzja. Dlatego tak ważne jest, aby sprawdzać uzasadnienie decyzji i reagować szybko — składając zażalenie lub przedstawiając dowody na stabilność finansową firmy.
Warto też pamiętać, że postępowanie zabezpieczające ma charakter pomocniczy względem postępowania egzekucyjnego. Zasadniczo toczy się przed wszczęciem egzekucji i służy stworzeniu gwarancji wykonania obowiązku w toku postępowania egzekucyjnego. Z tego pomocniczego charakteru wynika, że dopuszczalność zabezpieczenia administracyjnego w praktyce prowadzi także do dopuszczalności późniejszej egzekucji administracyjnej — co potwierdził wyrok NSA z 26 marca 2025 r., III FSK 1237/24.
