Czy spółka holdingowa może być rzeczywistym odbiorcą?
Aktualnie – na podstawie już ugruntowanego orzecznictwa – nie budzi wątpliwości, że status odbiorcy należności podlegających podatkowi u źródła należy badać właściwie zawsze, bez względu na rodzaj wypłacanych należności i ich kwotę. Kluczową przesłanką dla uznania danego podmiotu jako beneficial owner jest prowadzenie przez niego rzeczywistej działalności gospodarczej. W tym artykule skupimy się na spółkach holdingowych i ustaleniu, czy mogą być uznawane za rzeczywistych odbiorców.
Spis treści
Zgodnie z art. 4a pkt 29 ustawy o CIT rzeczywistym właścicielem jest podmiot, który:
a) otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części,
b) nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi,
c) prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności są uzyskiwane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, przy czym przy ocenie, czy podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez ten podmiot w zakresie otrzymanej należności.
Co istotne, wszystkie powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie. Najbardziej problematycznym warunkiem jest ustalenie, czy zagraniczny podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, przez co rozumie się przede wszystkim to, czy posiada tzw. substancję biznesową (lokal, wyposażenie, pracowników).
2. Aktualne podejście sądów administracyjnych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie z dnia 27 listopada 2024 r., sygn. I SA/Ol 371/24 powielił stanowisko organów obu instancji, które wskazywało, że nie można uznać za rzeczywistego właściciela odsetek od pożyczek i obligacji spółki holdingowej, która umiejscowiona była w strukturze grupy kapitałowej jako podmiot pośredniczący w inwestowaniu środków.
O wyniku sprawy zadecydował zebrany materiał dowodowy, z którego wynikało, że:
- spółka zagraniczna dysponowała tylko środkami finansowymi udostępnianymi jej przez fundusz inwestycyjny, który posiadał 100% udziałów tej spółki;
- siedziba spółki wynajęta została tylko na potrzeby udokumentowania jej domicylu w Luksemburgu - pod tym adresem przechowywano dokumenty księgowe i odbierano jej korespondencję,
- spółka nie miała żadnego majątku trwałego, korzystała z wynajmowanych pomieszczeń tylko na potrzeby odbycia dorocznych posiedzeń zarządu,
- podmiot ten nie zatrudniał żadnych pracowników, nie opłacał żadnej kadry menadżerskiej do zarządzania swoimi aktywami;
- spółka ponosiła wyłącznie wydatki związane z emisją obligacji oraz koszty obsługi domicyli i obsługi prawno-księgowej,
- członkowie zarządu spółki nie podejmowali w imieniu tej samodzielnych decyzji o tym, w jakie aktywa spółka ta ma inwestować i jak nimi dysponować;
- decyzje o dysponowaniu aktywami spółki i jej przychodami z odsetek podejmowały osoby związane z innym podmiotem, który decydował o strategii i polityce inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego oraz pozyskał inwestorów do tego Funduszu.
Co istotne, WSA w Olsztynie podkreślił, że to płatnik (polska spółka wypłacająca należności) jest odpowiedzialny za weryfikację statusu odbiorcy należności jako beneficial owner. W przedmiotowej sprawie, zdaniem organów podatkowych i Sądu, płatnik wiedział, a przynajmniej powinien był wiedzieć, że spółka, z którą zawiera umowy, jest tylko pośrednią spółką holdingową, a zatem nie jest rzeczywistym właścicielem należności odsetkowych.
3. Podsumowanie i komentarz
Omówiony wyrok WSA nie jest na ten moment prawomocny, niemniej można się spodziewać, że Naczelny Sąd Administracyjny podtrzyma zaprezentowane stanowisko.
Dotychczas pojawiały się już bowiem negatywne wyroki NSA w analogicznych sprawach (por. m.in. wyrok z dnia 19 grudnia 2023 r., sygn. II FSK 27/23).
Podsumowując, przy wypłacie należności opodatkowanych podatkiem u źródła, zwłaszcza jeśli wypłacamy je spółkom z grupy kapitałowej, do której należy spółka, kluczowe jest ustalenie statusu odbiorcy należności. Ciężar dowodu, że zagraniczna spółka spełnia wszystkie przesłanki do uznania jej za beneficial owner, w tym że prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, ciąży na płatniku.
W mojej ocenie, sama okoliczność, że zagraniczny podmiot jest spółką holdingową, nie przesądza o braku statusu rzeczywistego właściciela – oczywistym jest, że spółka holdingowa nie będzie posiadała substancji biznesowej (pracowników, aktywów) porównywalnej chociażby do spółki produkcyjnej. Niemniej, kluczowe jest ustalenie, czy posiadany majątek i liczba pracowników jest adekwatna do skali prowadzonej działalności. Dodatkowo, oczywiście nie możemy zapominać o pozostałych przesłankach z definicji beneficial owner, a zatem niezbędne jest również ustalenie z podmiotami z grupy, do kogo ostatecznie trafia wypłacana przez polską spółkę należność i kto decyduje o jej przeznaczeniu.
