Czy warto wnosić „zastrzeżenia” do wyniku kontroli celno-skarbowej?

Kontrola celno-skarbowa, podobnie jak kontrola podatkowa, kończy się sporządzeniem przez organ dokumentu podsumowującego jej ustalenia. Jest nim wynik kontroli. Na pierwszy rzut oka dokument ten wydaje się mieć charakter czysto informacyjny – wskazuje bowiem, jakie nieprawidłowości według organu miały miejsce i jakie konsekwencje podatkowe z nich wynikają.

W przeciwieństwie do protokołu kontroli podatkowej, wynik kontroli celno-skarbowej nie otwiera jednak podatnikowi drogi do wniesienia formalnych zastrzeżeń.

Ustawodawca przewidział tu jedynie dwie możliwości. Po pierwsze – podatnik może zgodzić się z ustaleniami organu i złożyć korektę deklaracji. Po drugie – może nie zaakceptować wyniku, co skutkuje tym, że kontrola celno-skarbowa przekształci się w postępowanie podatkowe. Na wszczęcie tego postępowania organ ma sześć miesięcy od dnia zakończenia kontroli (choć są w tym zakresie ustawowe wyjątki). Wszczęcie postępowania po tym terminie stanowi rażące naruszenie prawa, a w konsekwencji może prowadzić do stwierdzenia nieważności wydanej później decyzji podatkowej.

Czy warto reagować na wynik kontroli?

Na tle powyższego stanu prawnego powstaje pytanie praktyczne: czy w ogóle warto podejmować jakąkolwiek reakcję na wynik kontroli, skoro przepisy nie przewidują trybu wnoszenia zastrzeżeń?

Odpowiedź – w mojej ocenie – brzmi jednoznacznie: ZDECYDOWANIE TAK. Choć podatnik nie może wnieść zastrzeżeń w ścisłym znaczeniu prawnym, nic nie stoi na przeszkodzie, by złożył do organu pismo zawierające jego stanowisko wobec treści wyniku kontroli. Pismo takie nie ma charakteru formalnego środka ochrony prawnej, jednak w praktyce ma istotne znaczenie procesowe.

Nierzadko podatnicy dostrzegają w wyniku kontroli błędne, a nawet nieakceptowalne zarzuty i twierdzenia organu, do których odniesienie się jawi się jako naturalne.

Skutki złożenia pisma

W sytuacji, gdy kontrola przekształci się w postępowanie podatkowe (powinno być w tym zakresie wydane postanowienie o przekształceniu kontroli w postępowanie), organ włączy pismo podatnika (będące „zastrzeżeniami” do wyniku kontroli celno – skarbowej) do akt sprawy. Od tego momentu będzie zobowiązany się do niego odnieść.

Nie jest więc tak, że podatnik jest całkowicie pozbawiony możliwości zakwestionowania ustaleń organu z wyniku kontroli. Wręcz przeciwnie – odpowiednie pismo może „zmusić” organ do odniesienia się do przedstawionej przez podatnika argumentacji. Tym samym podatnik buduje swoją linię obrony już na wczesnym etapie zainicjowanego postępowania podatkowego.

Dlaczego brak reakcji jest ryzykowny?

Niejednokrotnie zdarza się, że wynik kontroli zawiera tezy i oceny organu, które są nie tylko dyskusyjne, ale wręcz błędne lub nieakceptowalne. Brak reakcji podatnika może prowadzić do sytuacji, w której argumentacja zawarta w wyniku zostanie niemal „mechanicznie” powielona w treści decyzji podatkowej wydanej na zakończenie postępowania.

W efekcie błędne ustalenia, które nie zostały zakwestionowane, stają się fundamentem rozstrzygnięcia. Dlatego też odniesienie się do wyniku kontroli można traktować jako swego rodzaju „profilaktykę procesową” – działanie, które ogranicza ryzyko utrwalenia błędnych tez organu w późniejszym stadium sprawy.

Jak powinno wyglądać takie pismo?

Treść pisma nie jest sformalizowana. Podatnik może przedstawić w nim swoje stanowisko co do ustaleń organu, wskazać błędy faktyczne i prawne zawarte w wyniku kontroli, podważyć sposób interpretacji przepisów zaprezentowany przez organ. Podatnik może też zgłosić wnioski dowodowe, na przykład o przesłuchanie świadków, wizytację miejsca prowadzenia działalności, czy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Zgłoszenie dowodów ma szczególne znaczenie. Dzięki temu podatnik może od razu sygnalizować, że w przypadku wszczęcia postępowania podatkowego organ będzie zobowiązany przeprowadzić wskazane dowody, co może podważyć zasadność ustaleń poczynionych na etapie kontroli.

Wartość strategiczna

Wniesienie takiego pisma ma jeszcze jedną zaletę – pokazuje, że podatnik aktywnie broni swoich praw i nie akceptuje ustaleń organu. Z punktu widzenia praktyki procesowej jest to istotny element budowania wiarygodności i spójności późniejszej argumentacji, również na etapie odwoławczym czy sądowoadministracyjnym.

Podsumowanie

Podatnik formalnie nie ma prawa do złożenia zastrzeżeń do wyniku kontroli celno-skarbowej. Nie oznacza to jednak, że powinien milczeć. Wręcz przeciwnie – reakcja na wynik kontroli jest rekomendowana. Złożenie pisma pozwala:

• zakwestionować błędne ustalenia i interpretacje organu,
• „zmusić” organ do odniesienia się do stanowiska podatnika,
• zgłosić wnioski dowodowe, które będą musiały zostać rozpatrzone w toku postępowania (jeśli będą zasadne),
• uniknąć sytuacji, w której decyzja podatkowa powiela bezrefleksyjnie treść wyniku kontroli.

W praktyce więc pismo odniesione do wyniku kontroli, choć nie jest formalnym środkiem ochrony prawnej, stanowi ważny instrument obrony podatnika i element strategii procesowej. Dlatego też w większości przypadków warto je sporządzić i złożyć.

💬 Jeśli potrzebujesz pomocy w toku kontroli celno-skarbowej, chciałbyś wnieść tego rodzaju pismo w swojej sprawie, zapraszam do współpracy.