Czy wspólnik może zrezygnować z dywidendy w spółce z o.o.?
Prawo do dywidendy i zasady jego realizacji zostały unormowane w art. 191 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej jako: „ksh”), a prawo to jest jednym z podstawowych praw związanych z udziałem wspólnika w spółce z o.o. Ogólnie o dywidendzie można poczytać tutaj: https://akademialtca.pl/blog/wyplata-dywidendy-w-spolce-z-oo, co do pierwszej jej wypłaty tutaj: https://akademialtca.pl/blog/dywidendy-w-spolce-z-oo-kiedy-pierwsze-wyplaty, a co do zaliczek na poczet dywidendy tutaj: https://akademialtca.pl/blog/problemy-zwiazane-z-zaliczkami-na-poczet-dywidendy-w-spolce-z-oo
Z uwagi na powyższe, w szczególności fakt, że prawo do dywidendy jest szczególnym uprawnieniem wspólnika, często pojawia się również pytanie czy wspólnik może zrezygnować z dywidendy lub czy można mu ją wypłacić w innym terminie niż wskazany w uchwale.
Czy Wspólnik może zrezygnować z dywidendy?
Zgodnie z art. 191 § 1 ksh: wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników, z uwzględnieniem przepisu art. 195 § 1. Z kolei w myśl art. 191 § 2 ksh umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku, z uwzględnieniem przepisów art. 192-197.
Jak stanowi zaś przepis art. 192 ksh: kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.
Na mocy art. 193 § 1 ksh: uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Zarazem z przepisów art. 193 § 2 i § 3 ksh wynika, że umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy). Dzień dywidendy wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały, o której mowa w art. 191 § 1. W myśl art. 191 § 4 ksh, dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale wspólników. Jeżeli uchwała wspólników takiego dnia nie określa, dywidenda jest wypłacana w dniu określonym przez zarząd.
Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że co do zasady, po podjęciu uchwały w przedmiocie wypłaty dywidendy, Spółka jest obowiązana do jej wypłaty w terminie określonym w uchwale. Oznacza to, że wspólnik ma roszczenie do spółki o wypłatę dywidendy (wierzytelność), zaś Spółka staje się dłużnikiem Wspólnika w tym zakresie. Zapłaty tej wierzytelności wspólnik może się zrzec poprzez zwolnienie Spółki z długu, na podstawie przepisu art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 z późn. zm., dalej jako: „k.c.”).
Zwolnienie z długu, o którym mowa w art. 508 k.c., oznacza dobrowolne zrezygnowanie przez wierzyciela ze świadczenia należnego mu od dłużnika. Zwolnienie to może być zarówno odpłatne jak i pod tytułem darmym. Zwolnienie z długu ma charakter umowy pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, która zostaje zawarta, kiedy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie to przyjmuje. Zwolnienie z długu musi być zatem zaakceptowane przez dłużnika. Samo oświadczenie woli wierzyciela, który zrzeka się przysługującej mu wierzytelności nie jest wystarczające.
W konsekwencji powyższego, jeżeli wspólnik chce zrezygnować z wypłacenia mu dywidendy najlepszym rozwiązaniem jest zawarcie ze Spółką porozumienia, na mocy którego wspólnik zrzeknie się zapłaty przez Spółkę wierzytelności z tytułu dywidendy. W takim przypadku kwota przedmiotowego świadczenia, która miała być wypłacona wspólnikowi tytułem dywidendy, pozostanie do dyspozycji Spółki i Zarząd przekaże ją na kapitał zapasowy Spółki.
Czy można zapłacić wspólnikowi dywidendę w innym terminie niż wskazany w uchwale?
Jak już wskazano wyżej, po podjęciu uchwały w przedmiocie wypłaty dywidendy, Spółka jest obowiązana do jej wypłaty w terminie określonym w uchwale. Konsekwencją tego jest fakt, że wspólnik ma roszczenie do spółki o wypłatę dywidendy (wierzytelność) w terminie określonym w uchwale. Termin płatności wierzytelności wspólnika nadchodzi zatem wraz z terminem określonym w uchwale.
Zasadniczo wierzyciel może podejmować swobodne decyzje w zakresie swojej wierzytelności, w tym dokonać jej cesji lub zrzec się jej zapłaty (o czym wyżej). Wydaje się zatem, że jeżeli Wspólnik nie chce, aby zapłata dywidendy nastąpiła w określonym w uchwale terminie, a w terminie późniejszym, może zawrzeć ze spółką porozumienie, w którym strony ustalą termin zapłaty dywidendy na inny dzień, niż wskazany w uchwale.
