Decyzje zabezpieczające wydane w trakcie toczącej się kontroli
Niezmiernie ważny i co najważniejsze pozytywny dla podatników wyrok zapadł w sprawie dotyczącej, niestety powszechnego zjawiska jakim jest wydawanie decyzji zabezpieczających w trakcie prowadzonej kontroli.
WSA we Wrocławiu, w wyroku z zapadłym w dniu 8 grudnia 2022 roku, sygn. I SA/Wr 71/22 negatywnie odniósł się do takiej praktyki organów. Sprawa dotyczyła wydanej przez organ decyzji o zabezpieczeniu w trakcie prowadzonej kontroli celno-skarbowej w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania VAT za wybrane miesiące 2015 roku. Standardowo decyzja zabezpieczająca została wydana przed zakończeniem kontroli, z uwagi na uzasadnioną obawę, że określone w przyszłości wobec podatnika zobowiązanie w VAT do zapłaty wraz z odsetkami może nie zostać przez niego wykonane.
W komentowanym wyroku Sąd podkreślił, iż takie działania organu, tj. wydanie decyzji zabezpieczającej przed zakończeniem kontroli celno-skarbowej, spowodowały, iż podatnik znalazł się w pułapce. To z treści decyzji zabezpieczającej podatnik dowiedział się bowiem o nieprawidłowościach wynikających z prowadzonej kontroli celno-skarbowej, nie zaś z ustaleń poczynionych w toku kontroli (która cały czas trwała). Co więcej Sąd podkreślił, iż przecież w trakcie postępowania zabezpieczającego podatnik nie ma możliwości podważania ustaleń z postępowania wymiarowego (tutaj kontrolnego) albowiem przybliżona kwota zobowiązania podatkowego ma jedynie charakter informacyjny. W efekcie podatnik został zaskoczony wnioskami organu podatkowego, który przedstawił swoje ustalenia celem określenia przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego, a które to ustalenia mają istotny wpływ na majątek podatnika albowiem kwota przybliżonego zobowiązania ulega zabezpieczeniu na tym majątku.
W opinii Sądu kompetencja organu podatkowego do wydania tytułowej decyzji zabezpieczającej aktualizuje się dopiero po doręczeniu wyniku kontroli w którym zawarto nieprawidłowości. Za takim rozumieniem momentu dokonania zabezpieczenia przemawia realizacja prawa do obrony podatnika, któremu zakomunikowano nieprawidłowości w wyniku kontroli i przysługuje mu uprawnienie złożenia stosownej korekty deklaracji podatkowej albo jej odmowy. Dokonywanie takich ustaleń jedynie tylko w decyzji zabezpieczającej (przed doręczeniem wyniku kontroli) jest nieuprawnione.
Co więcej Sąd przypomniał, iż zabezpieczenie ingeruje we własność podatnika z uwagi na co powinno być stosowane w sposób niezwykle ostrożny. W szczególności w obecnym stanie prawnym, gdy zmiany w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji polegające na przenoszeniu środków pieniężnych z rachunku bankowego podatnika na wyznaczony rachunek bankowy organu egzekucyjnego wskazują w istocie, że czynność zabezpieczenia przypomina bardziej czynność egzekucyjną czyli w wyższym niż dotychczas stopniu godzi w prawo własności podatnika.
Przedmiotowy wyrok ocenić należy niezwykle pozytywnie. Wpisuje się on w przychylną dla podatników linie interpretacyjną dotycząca m.in. instrumentalnego wszczynania postępowań karno- skarbowych na chwile przed upływem okresu przedawnienia. Pozostaje żywić nadzieje, iż płynące z niego tezy będą powszechnie stosowane również przez inne składy orzekające na gruncie spraw dotyczących decyzji zabezpieczających.
