Estoński CIT i inne przypadki opodatkowania budowli według wartości rynkowej
Zasadą jest, że podstawą opodatkowania budowli jest wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych – ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.
W kontekście powyższego warto odnotować, że jeśli przy ustalaniu podstawy opodatkowania budowli podatnik kieruje się amortyzacją, to:
- musi to być amortyzacja dla celów podatkowych,
- sama wartość musi zostać ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego,
- wartość nie może być pomniejszona o dokonane odpisy amortyzacyjne.
Alternatywną metodę ustalenia podstawy opodatkowania przewidziano w art. 4 ust. 5 ustawy o podatkach i opatach lokalnych. Zgodnie z jego treścią: jeżeli od budowli lub ich części, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych – podstawę opodatkowania stanowi ich wartość rynkowa, określona przez podatnika na dzień powstania obowiązku podatkowego.
Powstaje pytanie – kiedy ,,zrezygnować” z amortyzacji na rzecz wartości rynkowej?
Po pierwsze – gdy podatnik nie amortyzuje budowli (np. z uwagi na jej wartość nieprzekraczającą 10.000 zł).
Po drugie – gdy budowla jest amortyzowana, ale przez kogoś innego. Podatnik nie musi bowiem poszukiwać podmiotu, który dokonuje tej czynności, na co wskazał przykładowo NSA w wyroku z dnia 24 sierpnia 2023 r., sygn. III FSK 50/23: ,,W każdym przypadku, w którym nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych, a zatem wówczas, gdy nie są one de facto dokonywane, należy zastosować wartość rynkową jako podstawę opodatkowania. Skoro spółka nie dokonuje odpisów amortyzacyjnych, jak również nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji środków trwałych z uwagi na formę prawną, należy uznać, że ma do niej zastosowanie art. 4 ust. 5 u.p.o.l.” (podobnie NSA w wyroku z dnia 12 lutego 2020 r., sygn. II FSK 730/18, NSA w wyroku z dnia 18 maja 2022 r., sygn. III FSK 940/21).
Po trzecie – gdy nie ma tożsamości pomiędzy podatkiem od nieruchomości, a podatkiem dochodowym, tj. gdy środek trwały nie stanowi w całości budowli.
W wyroku WSA w Szczecinie z dnia 3 kwietnia 2024 r., sygn. I SA/Sz 99/24, rozpatrywano przypadek, w którym podatnik podatku od nieruchomości wybudował miejską sieć ciepłowniczą, która była przez niego amortyzowana. Na część wartości początkowej środka trwałego składały się nakłady poniesione na drogi i chodniki należące do jednostki samorządu terytorialnego, do których spółka nie posiadała tytułu prawnego. Spółka uznała także, że podstawy opodatkowania budowli nie powinny zwiększać koszty odtworzenia terenu i obiektów budowlanych nienależących do spółki, które jedynie znajdowały się w miejscu wykopów prowadzonych w celu wzniesienia ciepłociągów. WSA w Szczecinie przyznał rację podatnikowi i zauważył, że podstawą opodatkowania budowli będzie wartość rynkowa również wtedy, ,,(…) gdy podatnik dokonuje odpisów amortyzacyjnych, ale brak jest tożsamości między środkami trwałymi stanowiącymi przedmiot opodatkowania w podatku dochodowym, od których "dokonuje się odpisów amortyzacyjnych" i budowlami opodatkowanymi podatkiem od nieruchomości. (…) Jeżeli zatem (…) środek trwały jest zakresowo większy od budowli i w jego wartości zagregowano, także wartości innych obiektów budowlanych, to tak określona wartość początkowa nie może być przyjęta jako podstawa opodatkowania podatkiem od nieruchomości.”.
I znowu po pierwsze – estoński CIT.
Należy zauważyć, że przechodząc na estoński CIT, podatnik odstępuje od amortyzacji podatkowej na rzecz amortyzacji bilansowej. A jak zostało wskazane powyżej, amortyzacją, do której referuje art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawa o podatkach lokalnych, jest amortyzacja podatkowa. Podatek od nieruchomości nie przewiduje tu wyjątku na rzecz tej drugiej – choćby na potrzeby estońskiego CIT. To w naszej ocenie oznacza, że budowle w trakcie opodatkowania estońskim CIT – powinny być opodatkowane zgodnie z ich wartością rynkową.
#budowla #PON #estoński #nieruchomość #wartośćrynkowa
