Fundacja rodzinna – najem na rzecz podmiotów powiązanych nie taki straszny

Już od ponad roku przedsiębiorcy w Polsce zastanawiają się, w jaki sposób można optymalnie wykorzystać instytucję fundacji rodzinnej w prowadzonych przez nich biznesach. 

Oczywiście, wszyscy wiemy, że fundacja rodzinna jest wehikułem podatkowym, który pozwala na generowanie zysków, bez konieczności płacenia podatku dochodowego. Fundacja rodzinna jest podmiotem zwolnionym z podatku dochodowego od osób prawych – zasadniczo. Podatek taki pojawia się w momencie: 

1. Wykonania przez fundację rodzinną świadczenia na rzecz beneficjenta; 
2. Dokonania świadczenia w postaci ukrytych zysków oraz 
3. Rozwiązania fundacji rodzinnej. 

W takich okolicznościach, podatek dla fundacji rodzinnej wynosi 15% podstawy opodatkowania. Jeżeli beneficjentem – otrzymującym świadczenie, o którym mowa w pkt 1 powyżej, jest fundator, bądź osoba jemu najbliższa (z tzw. grupy „0”), wówczas nie pojawia się dodatkowe opodatkowanie PIT na ich poziomie. 

Brzmi intrygująco. Pamiętaj jednak należy o kilku detalach. 

Po pierwsze, zwolnienie z podatku dochodowego nie obejmuje podatku od przychodów z budynków (art. 24b ustawy), a więc sytuacji, gdy podmiot odpłatnie oddaje do używania budynki, których łączna wartość początkowa przekracza 10.000.000 zł. Podatek wynosi wówczas 0,035% miesięcznie nadwyżki ponad wskazany powyżej próg. 

Po drugie, nie możemy liczyć na zwolnienie fundacji rodzinnej z podatku w zakresie dochodu osiąganego z działalności wykraczającej poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej. W myśl tego przepisu, fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą jedynie w zakresie: 

1. zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia; 
2. najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie; 
3. przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach; 
4. nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze; 
5. udzielania pożyczek: 
   a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje, 
   b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, 
   c) beneficjentom; 
6. obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej; 
7. produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu; 
8. gospodarki leśnej. 

Osiągając dochody z takiej, powiedzmy „zakazanej” działalności gospodarczej – fundacja rodzinna niejako staje się zwykłym podatnikiem CIT, którego dochody opodatkowane są wyłącznie stawką 25%. Co ważne, wypłacając świadczenia z środków osiągniętych dzięki tym dochodom – fundacja rodzinna raz jeszcze wpada w swój standardowy tryb opodatkowania – a więc 15% wartości świadczenia. 

Po trzecie wreszcie, zwolnienie z podatku dochodowego nie ma zastosowania jeżeli fundacja rodzinna osiąga przychody z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora, lub podmioty powiązane z nimi bądź z samą fundacją rodzinną. 

W typowym więc stanie faktycznym, przeniesienie do fundacji rodzinnej składników majątkowych (najczęściej nieruchomości), które są wykorzystywane przez przedsiębiorstwa powiązane z fundatorem czy beneficjentami, w zamian za ustaloną kwotę czynszu spowoduje, że fundacja rodzinna w tym zakresie nie będzie korzystała ze zwolnienia z podatku dochodowego. 

Co to oznacza? W powyższym zakresie, fundacja rodzinna funkcjonować będzie jak typowy podatnik CIT – obliczać będzie dochód podlegający opodatkowaniu stawką 25% (a więc przychody podatkowe minus koszty uzyskania), jak też składać będzie zaliczkę na podatek dochodowy. 

Niemniej, w odróżnieniu od dochodów osiąganych z tzw. „działalności zakazanej”, ustawodawca w tym wypadku wprowadził regulację szczególną. Mianowicie podatek zapłacony z uwagi na najem/dzierżawę majątku podmiotom powiązanym, będzie efektywnie obniżał podatek 15% powstający przy wykonywaniu świadczeń na rzecz beneficjentów, świadczeń w postaci ukrytych zysków czy też w momencie rozwiązania fundacji (art. 24q ust. 8 ustawy). Kwota nierozliczonego podatku wg stawki 25% może efektywnie obniżać podatek wg stawki 15% przez cały okres nieobjęty przedawnieniem. 

Czy zatem struktura zakładająca wynajem składników majątkowych przez fundację rodzinną jest złym rozwiązaniem? Oczywiście, nie jest tak korzystny jak opodatkowanie na poziomie 15%, ale z drugiej strony: 

1. efektywnie świadczenia wypłacane na rzecz beneficjentów będą nieopodatkowane (do równowartości podatku wg stawki 25%); 
2. zapewnione zostanie jednokrotne opodatkowanie na poziomie 25% (a więc np. tak, jak u komplementariuszy spółki komandytowej); 
3. W przeciwieństwie jednak do spółki komandytowej – fundacja rodzinna funkcjonuje jako ochrona majątku prywatnego plus – nie ma mowy o składce zdrowotnej. 

Jeżeli myślisz o założeniu fundacji rodzinnej – porozmawiajmy.