Incoterms 2020 (cz. 2) – najczęściej popełniane błędy
W poprzednim artykule wyjaśnialiśmy, czym są Incoterms® 2020, jakie jest ich znaczenie w obrocie międzynarodowym oraz w jaki sposób precyzują one obowiązki sprzedawcy i kupującego w transakcjach handlowych. Teraz pora przyjrzeć się drugiej stronie medalu. Nawet najlepiej skonstruowane reguły nie spełnią swojego celu, jeśli zostaną użyte w niewłaściwy sposób. W praktyce codziennej obsługi transakcji zagranicznych często powtarzają się pewne schematy błędów, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych, logistycznych i prawnych.
- Wybór niewłaściwej reguły dla rodzaju transportu
Jednym z najczęściej popełnianych błędów jest stosowanie reguł przeznaczonych wyłącznie dla transportu morskiego i śródlądowego, takich jak FOB czy CIF, w przypadku przewozu kontenerowego. Reguły te zakładają, że ryzyko przechodzi na kupującego w momencie fizycznego załadunku towaru na statek. Tymczasem w transporcie kontenerowym towar jest zwykle przekazywany przewoźnikowi w terminalu, na długo przed załadunkiem na jednostkę pływającą. Stosowanie w takiej sytuacji reguł FOB lub CIF może powodować niejasności co do momentu przejścia ryzyka i odpowiedzialności za towar. W przypadku ładunków kontenerowych znacznie lepszym rozwiązaniem jest wybór reguł dla „wszystkich rodzajów transportu”, jak np. FCA.
- Mylenie momentu przejścia ryzyka z momentem przeniesienia własności
Wielu przedsiębiorców błędnie utożsamia regulacje Incoterms® z przeniesieniem prawa własności do towaru. W rzeczywistości reguły te odnoszą się wyłącznie do kwestii przejścia ryzyka utraty lub uszkodzenia towaru, a nie do przeniesienia tytułu prawnego. Skutkiem takiego nieporozumienia może być sytuacja, w której jedna ze stron uważa się za właściciela towaru, podczas gdy formalnie pozostaje nim druga strona. Aby uniknąć sporów, w kontrakcie sprzedaży należy zawsze wyraźnie określić, w którym momencie dochodzi do przeniesienia własności.
- Niesprecyzowanie miejsca dostawy lub odbioru
Podawanie w umowie ogólnej lokalizacji, bez wskazania dokładnego adresu lub terminala, rodzi ryzyko nieporozumień. W przypadku braku szczegółów przewoźnik ma prawo wybrać dowolny punkt w obrębie wskazanej miejscowości, co może prowadzić do dodatkowych kosztów transportu wewnętrznego, a nawet sporów co do momentu przejścia ryzyka. Dlatego warto zawsze precyzyjnie określać punkt przekazania towaru, najlepiej z wykorzystaniem pełnego adresu lub kodu lokalizacji.
- Nieznajomość lokalnych przepisów przy stosowaniu reguły DDP
Reguła DDP przenosi na sprzedawcę obowiązek realizacji wszelkich formalności importowych, uiszczenia opłat celnych oraz podatków w kraju kupującego. Jeżeli sprzedawca nie zna szczegółowo lokalnych przepisów i procedur, naraża się na ryzyko opóźnień, dodatkowych kosztów, a nawet sankcji administracyjnych. W efekcie nieprzemyślane zastosowanie DDP może prowadzić do poważnych problemów w realizacji dostawy. Wybór tej reguły powinien być poprzedzony rzetelną analizą możliwości organizacyjnych i wiedzy sprzedawcy w zakresie przepisów kraju importera.
- Nieokreślenie odpowiedzialności za opłaty terminalowe
Kolejnym źródłem sporów są opłaty terminalowe (Terminal Handling Charges – THC), które mogą pojawić się zarówno w porcie załadunku, jak i w porcie przeznaczenia. Brak wyraźnego określenia, która ze stron ponosi te koszty, prowadzi do niepotrzebnych napięć oraz wydłużenia procesu odbioru towaru. Najlepszym rozwiązaniem jest jednoznaczne wskazanie w umowie, kto odpowiada za uiszczenie opłat THC w poszczególnych portach.
- Zaniedbanie obowiązków ubezpieczeniowych przy CIF i CIP
Reguły CIF i CIP nakładają na sprzedawcę obowiązek zapewnienia ubezpieczenia towaru, przy czym w przypadku CIP minimalna suma ubezpieczenia powinna wynosić 110% wartości towaru i spełniać standardy Institute Cargo Clauses (A). Brak świadomości tego obowiązku może prowadzić do zawarcia umowy ubezpieczenia o zbyt wąskim zakresie ochrony. Aby uniknąć takich sytuacji, strony powinny upewnić się, że polisa spełnia wymogi reguły oraz rzeczywiste potrzeby związane z trasą i charakterem przewożonego towaru.
- Stosowanie nieaktualnych wersji Incoterms®
Pomimo wejścia w życie wersji z 2020 roku, w obrocie gospodarczym wciąż można spotkać odniesienia do Incoterms® 2010. Stosowanie starszych reguł, często z przyzwyczajenia lub braku wiedzy, prowadzi do nieporozumień, zwłaszcza że w nowej wersji wprowadzono istotne zmiany, takie jak zastąpienie reguły DAT regułą DPU czy modyfikacja obowiązków w zakresie ubezpieczenia. Dlatego w każdej umowie warto wyraźnie wskazywać, że stosuje się Incoterms® 2020.
- Brak dostosowania reguły do możliwości logistycznych stron
Nieodpowiedni dobór reguły Incoterms® do możliwości operacyjnych i doświadczenia stron może utrudnić realizację transakcji. Przykładowo, reguła EXW nakłada na kupującego obowiązek odbioru towaru z magazynu sprzedawcy i organizacji całego transportu, co bywa problematyczne dla podmiotów bez doświadczenia w eksporcie. Z kolei reguła DDP może okazać się zbyt dużym obciążeniem dla sprzedawcy, który nie zna realiów rynku docelowego. Wybór reguły powinien zawsze uwzględniać realne kompetencje stron oraz specyfikę transakcji.
- Brak precyzyjnego powiązania Incoterms® z pozostałymi postanowieniami kontraktu
Częstym błędem jest przekonanie, że reguły Incoterms® regulują wszystkie aspekty umowy sprzedaży. W rzeczywistości nie obejmują one np. warunków płatności, jakości towaru, procedur reklamacyjnych czy klauzul siły wyższej. Jeżeli te kwestie nie zostaną uregulowane osobno, powstają luki kontraktowe, które mogą być źródłem sporów. Dlatego Incoterms® należy traktować jako uzupełnienie, a nie substytut pełnego kontraktu handlowego.
Podsumowanie
Błędy w stosowaniu Incoterms® 2020 wynikają najczęściej z braku świadomości, nadmiernego upraszczania lub niedostatecznego doprecyzowania warunków dostawy. Kontynuując temat z poprzedniego artykułu, należy podkreślić, że Incoterms® nie są „gotowym kontraktem”, ale narzędziem, które dopiero w połączeniu z dobrze przygotowaną umową sprzedaży daje pełną ochronę interesów stron. Unikanie opisanych powyżej błędów pozwala nie tylko ograniczyć ryzyko sporów, ale także usprawnia procesy logistyczne i zwiększa przewidywalność w obrocie międzynarodowym.
