Interpretacja podatkowa – czy posiada walor ochronny w toku późniejszej kontroli fiskusa?
Indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego to jedno z kluczowych narzędzi, z którego może skorzystać podatnik w celu uzyskania pewności, że sposób jego postępowania w konkretnej sytuacji znajduje akceptację organu podatkowego. Powszechnie uznaje się, że taka interpretacja ma charakter ochronny. Czy jednak faktycznie zabezpiecza ona podatnika w razie późniejszej kontroli prawidłowości rozliczenia podatku?
Zasada zaufania i ochrona przed negatywnymi konsekwencjami
Zgodnie z art. 14k § 1 Ordynacji podatkowej, zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej zmianą, stwierdzeniem jej wygaśnięcia lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną nie może szkodzić wnioskodawcy, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.
Tym samym, interpretacja pełni funkcję ochronną – podatnik, który działa zgodnie z jej treścią, nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji podatkowych.
Natomiast w praktyce zdarzają się sytuacje, w których organy podatkowe, pomimo obowiązującej interpretacji, kwestionują rozliczenia podatnika. Takie działanie stanowi naruszenie zasady zaufania określonej w art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej, która zobowiązuje organy do prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie obywateli do państwa i jego instytucji. Naruszenie tej zasady – o ile posiada istotny wpływ na wynik sprawy – może skutkować wadliwością rozstrzygnięcia organu, a w konsekwencji jego uchyleniem.
Przyjąć należy, że organ interpretacyjny (podatkowy), który wcześniej wydał interpretację indywidualną, de facto utwierdził podatnika w przekonaniu, że sposób jego postępowania jest prawidłowy. Jeśli podatnik przedstawił we wniosku stan faktyczny/opis zdarzenia przyszłego, który rzeczywiście miał miejsce i został zrealizowany w opisanej formie, organy nie mają podstaw, by po latach stawiać mu zarzuty, jeśli nie zmienił się stan faktyczny ani przepisy prawa.
Warto w tym kontekście odnieść się również do prawa unijnego, które na gruncie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) chroni tzw. uzasadnione oczekiwania podatnika. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że każdy podmiot, który otrzymał precyzyjne zapewnienia ze strony organu administracyjnego, ma prawo oczekiwać, że nie zostaną one bezpodstawnie podważone (np. wyrok z 21 lutego 2018 r. w sprawie C-628/16). Odpowiednikiem tej zasady w prawie krajowym jest wspomniana już zasada zaufania, a w postępowaniu administracyjnym prowadzonym na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego (KPA) – zasada uprawnionych oczekiwań z art. 8 § 2 KPA.
Z kolei w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 10 września 2021 r. (sygn. I FSK 407/19) wskazano, że „Istotą funkcji gwarancyjnej interpretacji jest tzw. "nieszkodzenie" podmiotowi, który zastosował się do uzyskanej interpretacji. Zatem ze swej istoty wydanie interpretacji indywidualnej powinno oznaczać, że zainteresowany pozna zapatrywania organu podatkowego w zakresie rozumienia określonych przepisów prawa podatkowego na tle sytuacji faktycznej opisanej we wniosku (funkcja informacyjna), jak również to, że ów zainteresowany będzie miał realną możliwość powołania się na to stanowisko w razie ewentualnych sporów z organami podatkowymi (funkcja gwarancyjna)”.
Granice ochrony – zgodność stanu faktycznego
Nie można jednak tracić z pola widzenia, że walor ochronny interpretacji istnieje tylko wtedy, gdy stan faktyczny opisany we wniosku jest zgodny z rzeczywistością. Podatnik ma obowiązek rzetelnie i precyzyjnie przedstawić wszystkie istotne okoliczności, ponieważ jakiekolwiek nieścisłości, uproszczenia czy świadome przekłamania mogą skutkować uznaniem, że ochrona wynikająca z interpretacji nie przysługuje. W takim przypadku organ podatkowy ma prawo pominąć interpretację i wydać rozstrzygnięcie w oparciu o rzeczywiste okoliczności sprawy.
Warto również pamiętać, że odpis interpretacji trafia do właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego, co daje organom podatkowym wiedzę o zamiarach podatnika. Tym bardziej więc nieuczciwe lub nierzetelne przedstawienie stanu faktycznego może zostać szybko zweryfikowane i skutkować poważnymi konsekwencjami, w tym zarzutem obejścia prawa.
Podsumowanie
Interpretacja indywidualna przepisów prawa podatkowego, wydana na wniosek podatnika, co do zasady posiada walor ochronny i powinna zapewniać bezpieczeństwo prawne w razie późniejszej kontroli. Jednak ochrona ta ma charakter warunkowy – przysługuje tylko wtedy, gdy interpretacja została wydana na podstawie zgodnego z prawdą i pełnego opisu stanu faktycznego.
W razie kwestionowania przez organ postępowania podatnika, który zastosował się do uzyskanej interpretacji, mamy do czynienia z możliwym naruszeniem zasady zaufania, co może prowadzić do uchylenia wydanych decyzji. Potwierdzają to zarówno przepisy krajowe, jak i orzecznictwo TSUE oraz NSA.
Dla podatnika kluczowe pozostaje więc jedno: precyzyjnie i rzetelnie sformułować wniosek o interpretację, aby móc w pełni skorzystać z jej ochronnego charakteru w przyszłości.
💬 Jeśli potrzebujesz pomocy przy sporządzeniu wniosku o interpretację przepisów prawa podatkowego, skontaktuj się ze mną – chętnie pomogę.
