Kiedy organ może pociągnąć Cię do odpowiedzialności za dług celny?

Odpowiedzialność za dług celny to temat, który pojawia się bardzo często w trakcie kontroli celno-skarbowych. Organy nie ograniczają się wyłącznie do ustalenia, kto formalnie zgłosił towar do procedury celnej, ale badają również, czy inne osoby lub podmioty mogą ponosić odpowiedzialność za powstały dług. Odpowiedzialność jest tutaj solidarna, a organ najpierw wzywa do przedłożenia wyjaśnień, następnie zawiadamia o zamiarze wydania decyzji oraz finalnie adresuje ją do wszystkich dłużników solidarnych. Kluczowe znaczenie mają tutaj przepisy art. 77–79 Unijnego Kodeksu Celnego (UKC).

Kiedy powstaje dług celny?

Zasadniczo dług celny powstaje w momencie naruszenia przepisów dotyczących przywozu towarów na obszar celny UE. Może to być np.:

• wprowadzenie towaru bez zgłoszenia,
• przedstawienie dokumentów nieodzwierciedlających faktycznego pochodzenia,
• użycie procedury celnej niezgodnie z przeznaczeniem.
  
  

Kto odpowiada za dług celny – art. 77–79 UKC?

UKC przewiduje, że odpowiedzialność może zostać przypisana nie tylko osobie, która dokonała zgłoszenia celnego. Przepisy rozszerzają krąg odpowiedzialnych m.in. na osoby:

• które dokonały zgłoszenia lub w których imieniu zgłoszenia dokonano (art. 77 UKC),
• które uczestniczyły w naruszeniu prowadzącym do powstania długu (art. 79 ust. 1 lit. a),
• które nabyły towary, mając świadomość lub mogąc przewidzieć, że nie dopełniono obowiązków celnych (art. 79 ust. 3).

Innymi słowy – nie wystarczy powiedzieć „to nie ja składałem zgłoszenie celne”. Organ może próbować przypisać odpowiedzialność także innym uczestnikom obrotu, w tym również tym nieświadomym nieprawidłowości dokonanych przez kogoś innego.

Świadomość albo brak należytej staranności

Kluczowy element, na który trzeba zwrócić uwagę, to ciężar dowodu w toku prowadzonej kontroli. To bowiem organ musi zgromadzić stosowne dowody, by przypisać podatnikowi odpowiedzialność za dług celny. Organ musi udowodnić, że:

• podatnik wiedział o naruszeniu przepisów celnych, albo
• powinien był wiedzieć – czyli nie dochował należytej staranności, która pozwoliłaby zidentyfikować, że towary mają np. nieunijne pochodzenie.

W praktyce oznacza to, że odpowiedzialność opiera się na dwóch filarach:

• świadomość – miał wiedzę bądź godził się na ryzyko,
• niedochowanie staranności – podatnik nie sprawdził tego, co rozsądnie powinien był zweryfikować.

To właśnie ta druga przesłanka jest najczęściej wykorzystywana w kontrolach: organ bada, czy firma miała procedury weryfikacji dostawców, dokumentów pochodzenia czy warunków transportu. Zwracam jednak tutaj uwagę, że organ musi wskazać takie czynności, których jego zdaniem zabrakło w działaniu podatnika, a po których podatnik miałby w badanym okresie sposobność zidentyfikowania nieprawidłowości w zakresie wypełnienia obowiązków celnych.

Co to oznacza dla przedsiębiorców?

W praktyce prowadzenia działalności istotna jest możliwość następczego wykazania, że:

• firma dochowała należytej staranności w zakresie identyfikacji towarów i ich pochodzenia,
• miała stosowne procedury weryfikacyjne (np. żądanie świadectw pochodzenia, sprawdzanie dostawców),
• podejmowała działania wyjaśniające w razie wątpliwości (jeśli w ogóle zaistniały przesłanki do podjęcia określonych działań).

Dzięki temu w toku kontroli można wykazać, że przedsiębiorca nie miał świadomości naruszenia przepisów i że nie można mu przypisać odpowiedzialności z art. 79 UKC z uwagi na brak dochowania należytej staranności.

Podsumowanie

Organy celne mogą pociągnąć podatnika do odpowiedzialności za dług celny również wtedy, gdy uczestniczył w obrocie towarem, wiedząc lub mogąc wiedzieć o naruszeniu przepisów przez inny podmiot. Odpowiedzialność oparta jest w takiej sytuacji na świadomości albo braku należytej staranności w zakresie wypełniania obowiązków celnych. Dlatego każdy podmiot działający w obrocie międzynarodowym powinien nie tylko znać przepisy UKC, ale także rozważyć wdrożenie praktycznych procedur weryfikacji towarów i kontrahentów.

To często najlepsza linia obrony w razie sporu z organami..

💬 Jeśli potrzebujesz pomocy w sporze dotyczącym np. odpowiedzialności solidarnej za powstanie długu celnego, skontaktuj się ze mną – chętnie pomogę.