Należyta staranność w VAT (cz. 1)
Inspiracją do napisania tego tekstu był dla mnie artykuł Iwony Strzelec w listopadowym wydaniu Przeglądu podatkowego.
Sukcesy Ministerstwo Finansów w zwalczaniu tak zwanej "luki VAT" były przed wiele lat naprawdę imponujące. Niestety, dane z ostatniego roku wskazują, że "puste faktury" przeżywają chyba drugą młodość. Warto więc zadbać o swoje bezpieczeństwo, Podatniku!
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu rozpoznał 19.06.2024 niezwykłą sprawę (I SA/Wr 952/23).
Dyrektor UKS (tak, tak, jak w muzeum), przeprowadził postępowanie kontrolne u podatnika w zakresie VAT za czerwiec 2014 r. W decyzji z 13.07.2018 r., organ uznał, że podatnik brał udział w przestępstwie karuzelowym i w rezultacie odmówił prawa do odliczenia VAT. Dyrektor Izby uchylił tą decyzję, wskazując na ewidentne braki postępowania dowodowego. Dlatego też, organ I instancji wydał drugą decyzję (28.02.2022), którą to Dyrektor Izby ponownie uchylił. Stąd też - organ I instancji wydał po raz trzeci rozstrzygnięcie (31.05.2023), z którym już zgodził się Dyrektor Izby.
Na szczęście - w tym wypadku przysłowie "do trzech razy sztuka" się nie spełniło.
W wyniku złożonej skargi do wrocławskiego WSA, Sąd miał niezwykłą przyjemność "przeorania" ustaleń organów podatkowych obu instancji. Przede wszystkim, Sąd wskazał, że ustalenie na początku łańcucha "missing-tradera" nie skutkuje automatycznie odebraniem prawa do odliczenia VAT na późniejszych etapach - tutaj organ musi wykazać, że podatnik wiedział, bądź powinien wiedzieć o istnieniu takiego procederu.
W tym miejscu Sąd podkreśla, że jeśli nie jest możliwe ustalenie, że podatnik wiedział, to - bazując na zasadach zachowania należytej staranności - niezbędne dla organu jest ustalanie, czy podatnik poprawnie zweryfikował swojego kontrahenta.
Chyba zaskoczeniem dla organów było stwierdzenie Sądu, że to podatnik, a nie organy decydują o doborze kontrahentów, również tych powiązanych kapitałowo czy osobowo. Organy podatkowe to nie doradcy biznesowi, a więc ich rolą nie jest doradzanie podatnikom, jak prowadzić działalność. I mój ulubiony fragment: na jakiej podstawie organy zarzucają podatnikowi, że ten nie dążył do skrócenia łańcucha dostaw, eliminując z niego swoich bezpośrednich dostawców? Przecież to może nosić znamiona czynu nieuczciwej konkurencji...
Niby zabawne, ale: (i) okres kontrolowany to czerwiec 2014; (ii) pierwsza decyzja zapadła w 2018 r., (iii) wyrok WSA we Wrocławiu to czerwiec 2024 - wyrok jest nieprawomocny, więc pewnie poczekamy jeszcze z rok na Naczelny Sąd Administracyjny. Sprawa tylko rok młodsza od mojego syna.
Stąd też, moim Klientom zawsze doradzam: wprowadźcie u siebie procedury należytej staranności (liczba mnoga nie jest przypadkowa oczywiście). Procedury te mogą bazować na metodyce Ministra Finansów ( https://www.podatki.gov.pl/media/4522/metodyka.pdf), ale oczywiście nie ma takiego obowiązku. Ważne jest jednak, by każdy w organizacji wiedział, dlaczego trzeba weryfikować naszych dostawców i czym może skutkować zaniechanie w tym zakresie.
Czy stosowanie metodyki funkcjonuje jak polisa ubezpieczeniowa? Oczywiście nie. Ale o wiele łatwiej pełnomocnikowi podatnika bronić swojego klienta w sądzie, jeśli będzie mógł posługiwać się argumentem zachowania należytej staranności.
