Nowa opłata od plastiku - zagadnienia podatkowe

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje nowa opłata SUP -Single Use Plastic - tzw. opłata konsumencka za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Na mocy art. 3b ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej:

1. Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, jest obowiązany do pobrania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje lub żywność w tych produktach, zwanej dalej "opłatą".
   
   
2. Do pobrania opłaty jest również obowiązany przedsiębiorca pakujący i oferujący - za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne - napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami.

Przedsiębiorcy, o których mowa powyżej, wnoszą pobraną opłatę na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana.

Wysokość opłat określona jest w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami. Za każdy plastikowy kubek na napój będzie pobierana opłata w wysokości 0,20 zł, natomiast za pojemniki na żywność 0,25 zł.

Wprowadzenie nowej opłaty może powodować pytania o dalsze konsekwencje na gruncie podatku VAT oraz PIT/CIT bowiem na chwilę obecną brak jest stanowiska organów odnoszącego się do opodatkowania opłaty SUP.

VAT

W pierwszej kolejności może powstać pytanie czy opłata SUP powinna powiększać podstawę opodatkowania VAT?

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, które mają bezpośredni wpływ na cenę dostarczanych towarów.

Z kolei w myśl art. 29a ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT do podstawy opodatkowania wlicza się:

1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku,
2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

W konsekwencji podstawę opodatkowania zwiększają również inne opłaty administracyjne, których nałożenie pozostaje w bezpośrednim związku z nabyciem.

Tym samym wydaje się, że opłata SUP jako element ceny powinna powiększać podstawę opodatkowania VAT.

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na podejście organów interpretacyjnych i sądów administracyjnych do opłaty recyklingowej pobieranej od sprzedaży toreb z tworzywa sztucznego. Stanowisko w tym zakresie wydaje się jednolite i wskazujące, że jest ona elementem ceny i powiększa podstawę opodatkowania VAT. Takie stanowisko zostało wskazane w wyroku z dnia 19 lipca 2022 roku, sygn. I SA/Po 70/22, interpretacji Dyrektora KIS z 29 grudnia 2021 roku, nr 0114-KDIP1-3.4012.695.2021.1.MPE oraz interpretacji Dyrektora KIS z dnia 19 listopada 2021 r., nr 0112-KDIL3.4012.291.1.MBN. Tym niemniej należy pamiętać, że charakter opłaty SUP, mimo znacznych podobieństw, nie jest identyczny do charakteru opłaty recyklingowej.

CIT

Podobnie pojawia się pytanie jak należy rozliczyć opłatę SUP na gruncie podatków dochodowych?

Przepisy ustawy o CIT i PIT wprost przesądzają (art. 12 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT i analogiczny art. 14 ust. 2 pkt 18 ustawy o PIT), że opłata recyklingowa, o której mowa w art. 40c ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Tym samym w zakresie opłaty recyklingowej ustawodawca przesądził, że stanowi ona przychód podatkowy a w konsekwencji wniesiona opłata recyklingowa będzie kosztem podatkowym.

W przypadku opłaty SUP analogiczne przepisy nie zostały do ustaw o CIT/PIT wprowadzone, co oznacza w mojej ocenie, że przyjęcie podejścia analogicznego nie jest zasadne. Uważam, że należy przyjąć, że opłata SUP nie powinna być traktowana jako przychód podatkowy a w konsekwencji wniesiona opłata SUP nie będzie kosztem podatkowym.

Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie przyjmuje się, że przychodem w rozumieniu ustawy o CIT lub ustawy o PIT są jedynie trwałe, bezzwrotne i definitywne przysporzenia majątkowe. Tylko przysporzenie majątkowe o charakterze trwałym, bezzwrotnym i definitywnym, innymi słowy przysporzenie majątkowe pewne, nie podlegające żadnym zmianom, bez roszczenia zwrotnego i ostateczne, skutkuje przychodem. Definitywne przysporzenie majątkowe należy rozumieć w ten sposób, że w sposób trwały i ostateczny zwiększa ono aktywa podatnika.

W przypadku opłaty SUP nie można w mojej ocenie mówić o definitywności otrzymanego świadczenia, gdyż podatnik jest zobowiązany do pobrania opłaty i przekazania jej na rachunek właściwego marszałka województwa do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana. W konsekwencji, opłata SUP nie powinna generować przychodu podatkowego a w rezultacie wniesienie opłaty SUP nie będzie generowało kosztu podatkowego.

Jednocześnie należy pamiętać, że odnośnie opłaty SUP brak jest stanowiska organów podatkowych, tym samym warto śledzić na bieżąco informacje w tym zakresie.